KOTORART AKADEMIJA

KotorArt Don Brankovi dani muzike organizuju KotorArt Akademiju, tri majstorske radionice za klavir, violinu i violončelo sa istaknutim muzičarima i pedagozima. Radionice će se organizovati od 15. jula do 7. avgusta u Kotoru u prostorijama.

Škole za osnovno i srednje muzičko obrazovanje “Vida Matjan”.

Majstorsku radionicu za violončelo održaće profesor na Univerzitetu Mocarteum u Salzburgu, Đovani Njoki, za violinu profesor na Univerzitetu Ilinois, Stefan Milenković, i za klavir, profesor na Međunarodnom Univerzitetu Florida u Majamiju, Kemal Gekić. Svaka radionica trajaće po tri dana i to od 15. do 17. jula za violončelo, od 28. do 30. jula za violinu i od 5. do 7. avgusta za klavir.

Kako ističu iz KotorArta, sve dodatne informacije, vezane za prijavu polaznika na neku od majstorskih radionica, mogu se pronaći na web stranici Festivala, www.kotorart.me/academy. Takođe, zainteresovani mogu pisati organizatorima na mail adresu academy@kotorart.me.

Nakon svake radionice biće organizovan i resital samih umjetnika na Festivalu. Đovani Njoki i Stefan Milenković nastupiće uz sjajne pijaniste, Alasdair Beatsona i Vladimira Miloševića.

SJUTRA U PODGORICI

Uprava za dijasporu sjutra će u u biblioteci “Radosav Ljumović” u Podgorici u 12 sati promovisati monografiju “Dijaspora Crne Gore”.

Prisutnima će se obratiti Srđan Darmanović ministar vanjskih poslova Crne Gore i Predrag Mitrović direktor Uprave za dijaporu.

O tom izdavačko projektu govoriće i Marko Špadijer, Sait Šabotić, Ivan Jovović i Goran Popović.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1600. italijanski filozof, astronom i matematičar Đordano Bruno spaljen je u Rimu kao jeretik, na osnovu presude rimokatoličke inkvizicije.

1673 – Francuski komediograf i glumac Žan Batist Molijer umro je nakon što mu je pozlilo na pozornici dok je igrao u svojoj komediji «Uobraženi  bolesnik». Jedan je od najvećih svjetskih komediografa, napisao je više od 30 pozorišnih komada među kojima su najpoznatiji: «Učene žene», «Tartif», «Don Žuan», «Mizantrop».

1837 – Njegoš je, shvativši da ne može zadržati manastir Maine, prodao staru rezidenciju crnogorskih vladika Austriji za 17.000 fiorina u srebru. Ugovor o prodaji Maina potpisan je 12. oktobra iste godine.

1856 – U Parizu je umro njemački pjesnik Hajnrih  Hajne, jedan od najvećih liričara 19.vijeka. Hajneova se poezija smatra vrhunskim dostignućem njemačkog romantizma i izvršila je ogroman uticaj na evropsko pjesništvo. Poznata djela:  «Ata Trol», «Njemačka – zimska bajka«, «Romansero», «Knjiga pjesama».

1869 – Knjaz Nikola je nakon povratka s ruskog dvora, gdje je bio primljen s osobitom pažnjom i dobio Orden bijelog orla, uputio ruskom caru Aleksandru II poruku zahvalnosti, u kojoj je istakao veliku odanost Crne Gore Rusiji.

1909 – U tvrđavi Fort sil u Oklahomi umro je indijanski poglavica Golatlaj,  poznatiji kao Džeronimo,  posljednji poglavica Apača.

1945 – Osnovan je u Nikšiću fudbalski klub «Sutjeska». Novi klub koji je bio prva sportska organizacija formirana u tek oslobođenom Nikšiću, nastavio je fudbalsku tradiciju začetu 1920, a ime «Sutjeska» dobio je uz obrazloženje da je nikšićka omladina dala velike žrtve u bici na Sutjesci. Za prvog predsjednika «Sutjeske» izabran je  Novo Brković, a za sekretara Džavid Tuzović.

2002 – U Moskvi je, u 75. godini,  umro Stanislav-Ćano Koprivica, poznati crnogorski privrednik. Rođen je u Banjanima (opština Nikšić). Ekonomski fakultet završio je u Beogradu. Osnivač je poznatog spoljno-trgovinskog preduzeća «Monteks», kao i mnoštva malih pogona u Crnoj Gori. Stanislav-Ćano Koprivica bio je preteča modernog privređivanja: svoju je poslovnu djelatnost razvio i u inostranstvu, naročito u Rusiji, gdje je posljednjih godina i živio. Jedan je od osnivača Građanskog foruma Crne Gore početkom 90-ih, kao i jedan od utemeljivača prvog crnogorskog nezavisnog nedjeljnika «Monitor». Učesnik je Narodno-oslobodilačke borbe i jedan od neumornih boraca za crnogorsku državnost i emancipaciju Crne Gore.

2005 –  U Beogradu je, u 70. godini, umro poznati crnogorski arhitekta, akademik, prof. dr Ranko Radović. Radović je arhitekturu završio i magistrirao u Beogradu, a doktorirao na pariskoj Sorboni. Bio je redovni profesor na Univerzitetu u Novom Sadu,  Univerzitetu umjetnosti u Beogradu, Tehničkom univerzitetu u Helsinkiju i na Univerzitetu Cukubi u Japanu. Bio je predsjednik Međunarodne federacije za urbanizam i stanovanje i član Dukljanske akademije nauka i umjetnosti. Ranko Radović je objavio 260 naučnih i stručnih studija i eseja i 14 knjiga, od kojih tri u inostranstvu. Realizovao je 29 objekata, među kojima i Spomen-kuću Bitke na Sutjesci, te brojne urbanističke projekte u zemlji i inostranstvu. Bio je ministar za zaštitu životne sredine i uređenje prostora u Vladi republike Crne Gore 2003. Radovićevo kapitalno djelo “Savremena arhitektura između stalnosti i promjena ideja i oblika”  posvećeno je razvoju i pokretima savremene arhitekture u proteklih dvjesta godina.

2006 – U Sportskom centru “Morača”, u Podgorici, počelo je 33. prvenstvo Evrope u karateu za kadete i juniore. Na prvenstvu je učestvovalo 569 takmičara iz 37 zemalja – 358 u muškoj i 211 u ženskoj konkurenciji.

2008 – Na vanrednoj svečanoj sjednici kosovskog parlamenta usvojena je Deklaracija o nezavisnosti Kosova, koju je obrazložio premijer Kosova Hašim Tači. Za Deklaraciju je glasalo svih 109 poslanika skupštine Kosova.

2009 – Između Vlade Crne Gore i Vlade Katara potpisana su u Dohi četiri sporazuma: o recipročnoj promociji i zaštiti investicija, o ekonomskoj, trgovinskoj i tehničkoj saradnji, memorandum o saradnji u oblasti turizma i memorandum o saradnji u oblasti sporta između olimpijskih komiteta dvije države.

2009 – U Podgorici je, u 79. godini, umro poznati crnogorski pjesnik Ivan Ceković. Bio je novinar i urednik u Radio Titogradu, „Dugi“, „Beogradskoj nedelji“ i drugim medijima. Cekovićeva poezija, za koju je dobio brojna priznanja, prevedena je na tridesetak inostranih jezika. Poznata djela: „Oko što ne umire ćutke“, „Hod i ruža“, „Pozna zora“, „Otići dalje“, te knjige za djecu „Kad bi mjesec bio balon“, „Šetači laganije“ i druge.

2010 – Na konferenciji koja je okupila predstavnike sedamnaest mediteranskih zemalja, u Budvi je promovisan jedan od najvećih ekoloških projekata u svijetu – „Mediteranski akcioni plan“. U realizaciji projekta učestvuje dvanaest zemalja Mediterana u cilju zaštite životne sredine i održivog razvoja mora i priobalnog područja.

2011 – U Zagrebu je umro poznati hrvatski pozorišni i filmski glumac Predrag Vušović. Rođen je u Kotoru 29. avgusta 1960. Glumačku karijeru započeo je u dubrovačkom pozorištu „Mali Marin Držić“ 1972. ulogom Toma Sojera u istoimenoj predstavi, a od 1996. bio je stalno zapošljen u zagrebačkom pozorištu Gavela. Ostaće upamćen po ulogama u brojnim predstavama  Dubrovačkih ljetnjih igara, čiji je bio stalni učesnik, kao i predstavama u pozorištu Gavela. Veliki uspjeh ostvario je i u filmovima reditelja Vinka Brešana „Kako je počeo rat na mom otoku“ i „Maršal“. Predraga Vušovića publika će pamtiti i po ulozi Gazde u  popularnoj humorističkoj seriji „Bitange i princeze“.

2013 – Iz Narodnog muzeja Crne Gore sopšteno je da je Povelja Ivana Crnojevića, poslije više od četvrt vijeka, iz Mitropolije crnogorsko-primorske vraćena Muzeju. Povelja je 1987. bila ustupljena Mitropoliji za otvaranje manastirske riznice, ali se desilo da je tamo ostala sve do sudske presude Višeg suda u Podgorici 2012. kojom je naloženo da Mitropolija Povelju vrati Narodnom muzeju. Prema zapisniku iz 1946, u crkvenom muzeju nalazi se još 101 predmet „vjerskog karaktera“ koji pripada Narodnom muzeju.

2013 – Nagrada „Zlatni medvjed“ na 63. filmskom festivalu u Berlinu dodijeljena je  rumunskom reditelju Karinu Peteru Neceru za film „Dječija poza“, dok je bosanskohercegovački reditelj Danis Tanović dobio Gran pri žirija za film „Epizoda u životu berača željeza“.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

2012 – Njemački predsjednik Kristijan Vulf podnio je ostavku na tu funkciju zbog niza afera oko zloupotrebe službenog položaja.

2013 – Nakon Barbika i likova iz animirane TV serije „Simpsonovi“, iranske vlasti zabranile su i statuu Bude kako bi se zaustavio uticaj budizma u toj zemlji.

2014 – Bivši premijer Gruzije Vano Merabišvili osuđen je na pet godina zatvora zbog zloupotrebe vlasti, podmićivanja glasača i nenamjenskog korišćenja budžetskih fondova. 

OD 18. DO 21. FEBRUARA

Poznata kinematografska djela romantične tematike dio su programa revije “Ljubav na filmu”, koji će se prikazivati od 18. do 21. februara u sali Dodest od 20 sati.

“Reviju koja je tokom protekle tri godine privukla pažnju brojnih gledalaca organizovaćemo tradicionalno povodom Dana zaljubljenih od 18. do 21. februara. Romantična komedija “Opčinjena mjesecom” iz 1987, nagrađivana sa više Oskara otvoriće reviju u utorak, 18. februara. U filmu mlada udovica čiji lik glumi poznata američka pjevačica i glumica Šer mora donijeti odluku i napraviti pravi izbor u odabiru budućeg partnera. Drugi dan revije rezervisan je za film Boni Hant “Vrati mi se” (2000) o čovjeku koji se zaljubljuje u ženu kojoj je presađeno srce njegove nedavno preminule supruge. Narednog dana planirana je projekcija drame “Australija” (2008) sa Nikol Kidman koja tumači lik engleske aristokratkinje čiji odlazak na putovanje će joj u ovoj interesantnoj priči promijeniti život” napominje se u najavi revije.

Kultno ostvarenje Pola Hogana “Vjenčanje mog najboljeg druga” (1997) sa Džulijom Roberts, Kameron Diaz i Dermotom Malronijem zatvoriće reviju u petak, 21. februara.

Ulaz na sve projekcije je besplatan.

U KIC-U

Povodom pet godina okupljanja i rada Foruma mladih pisaca u KIC-u, pjesnici Foruma izvešće poetsko-scenski program “Prekid, smetnje, test” sjutra, 17. februara, od 20 sati u sali Dodest.

“Performativni prikaz najnovijeg stvaralaštva Barbare Delać, Luke Boljevića, Jane Radičević, Nikole Ćorca, Milene Radević i Martine Medenice u okviru grupnog projekta potvrđuje raznolikost i individualnu osobenost poetika, ali i mogućnost zajedničkog i aktivnog djelovanja pisaca mlađe generacije na domaćoj književnoj sceni. Baveći se jezikom i govorom kao osnovom komunikacije, ali i književnosti, scenario nastao iz izbora poezije pjesnika Foruma govori o mogućnosti izražavanja sopstvenih misli, stavova i ideja, ali i međusobnog razumijevanja, kojeg ne može biti ako se ne čuje i drugi, ako nema dijaloga. Ako to posmatramo kao literarna pitanja, riječ je o potrebi da se komunicira sa književnom savremenošću, da se nađe sopstveni originalni izraz, i da se nanovo preispituje uloga poezije, mjesta koje ima ili mislimo da može imati”, ističe se u najavi događaja. 

Scenario je pripremila Jana Radičević, a ton i svijetlo Dražen Milić.

CRNOGORSKI ORKESTAR MLADIH

Obrazovani, talentovani i ambiciozni muzičari okupljeni u petnaestočlani “Crnogorski orkestar mladih” (COM) pored savremenih muzičkih djela, svojoj publici predstavljaju stara i nova djela crnogorskih kompozitora. Znanje i iskustvo u muzici nadogradili su van Crne Gore, a plan im je da privuku mlađe generacije u koncertne sale.

COM je nastao 2018, a osnovalo ga je Udruženje mladih umjetnika Crne Gore. Nakon uspješne godine, u septembru 2019. “Crnogorski orkestar mladih” postao je predstavnik Crne Gore u “Evropskoj orkestarskoj federaciji”.

Mladi orkestar polako pronalazi put do najfinije publike, zato će u njihovoj muzici uživati građani Bijelog Polja na koncertu koji će se održati 20. februara, kao i Cetinjani, 21. februara. Crnogorska publika imaće priliku da bliže upozna ovaj mladi orkestar i kroz audio-vizuelni prikaz kompozicije “Nokturno za solo violinu, orkestar i elektroniku” crnogorskog kompozitora Milivoja Pićurića.

Spot će biti snimljen tokom februara, a kako kaže Pićurič, karakteristično je to što ćemo imati priliku da čujemo savremenu crnogorsku kompoziciju sa elektronskim zvukom.

”Početna ideja bila je da se za Crnogorski orkestar mladih napiše kompozicija za gudače i elektroniku. Tokom rada, pojavio se muzički materijal koji zahtijevao da bude posvećen solo dionici. Atmosfera, ambijent i boje u “Nokturnu” stvaraju zvučnu sliku koja u sebi nosi nešto od karakteristika ove stare muzičke forme. Jedan broj mladih izvođača prvi put učestvuje u izvođenju muzike napisane savremenijim jezikom uz korišćenje elektronike”, kaže za Portal RTCG Pićurić.

Orkestar čine muzičari koji su većinom svoju karijeru počeli van Crne Gore.

“U svom punom standardnom sastavu, “Crnogorski orkestar mladih” broji 15 članova od kojih su svi započeli svoju muzičku karijeru u inostranstvu. Prvenstvena zamisao je okupljanje grupe ljudi oko tri ključne ideje: predstavljanje savremene muzičke literature, produkcija djela mladih crnogorskih kompozitora i promocija mladih solista. Tokom dvije godine postojanja COM je predstavio pet mladih solista i izveo dvije premijere domaće savremene muzičke literature”, kaže violinista Igor Pejović.

Repertoar orkestra pored poznatih dijela klasične literature, čine savremena umjetnička muzika domaćih i stranih kompozitora kao i spoj drame i klasične muzike.

“Sa akcentom na promociju savremene umjetničke muzike, kao najvažnijim segmentom kulturnog identiteta, Crnogorski orkestar mladih prvenstveno želi da privuče mlađe generacije u koncertne sale”, kaže Pejović.

Pejović se nada da će muzika koju sada stvaraju mladi umjetnici biti vrijedna zaostavština za buduće generacije.

“Kao što nam je danas u tumačenju našeg identiteta od velikog značaja svako kulturno-istorijsko djelo stare Crne Gore, tako vjerujem da će se u nekom budućem vremenu ljudi sa velikim interesovanjem osvrnuti na današnja djela savremene (muzičke) literature”, kazao je Pejović za Portal RTCG.

Crnogorski orkestar mladih do sada je svoje umijeće predstavio na manifestacijama kao što su: Evropski dani kulturne baštine, Festival mladih umjetnika 19, Humanitarni Gala Koncert, multimedijalna izložba “Eros, krv i svetost”, i drugim značajnim muzičkim događajima.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1452. Stefanica-Stefan Crnojević položio je u Kotoru zakletvu Veneciji na vjernost, primivši iz ruku kotorskog kneza vojvodsku palicu i zastavu, očekujući  mletačku pomoć u odbrani svojih teritorija od srpskih despota.

1806 – Petar I sazvao je  zbor glavara na Cetinju i zahtijevao da se snage Bokelja i Crnogoraca, neposredno pred dolazak ruske flote u Boku, ujedine u borbi protiv Francuza.

1871 – Rođen je srpski pisac Radoje Domanović, majstor političke satire, koja u njegovim najboljim djelima: «Stradija», «Vođa» i «Danga» doseže nivo univerzalne kritike ljudske naravi i društvenih institucija.

1877 – Rođena je srpska književnica Isidora Sekulić, autor knjige meditativne proze «Saputnici», putopisa «Pisma iz Norveške, pripovjedaka i esejističke proze, djela koja je svrstavaju među najznačajnije srpske pisce 20. vijeka.

1897 – U Sofiji je sačinjena politička nagodba između Srbije i Bugarske,   kojoj se narednog mjeseca pridružila i Crna Gora. Prema toj nagodbi, trebalo je da obje vlade rade sporazumno na svim pitanjima vezanim za status srpskog i bugarskog naroda u Otomanskoj imperiji, te da ne preduzimaju ni političku ni vojnu aktivnost bez međusobne saglasnosti. Kralj Nikola je pozvan da se priključi toj nagodbi sa željom, kako je naglašeno, «da između slovenskih vladalaca na Balkanu vladaju bratska ljubav i sloga».

1904 – Na Cetinju je otvoreno prvo obdanište u Crnoj Gori «Đetski sad», osnovano na inicijativu Sofije Petrovne Mertvago, načelnice Đevojačkog  instituta na Cetinju. Za svoju ideju Sofija Petrovna je uspjela da pridobije knjeginju Milicu, udatu za Petra Nikolajeviča Romanova, koja je svoj uticaj na carskom dvoru iskoristila da u otadžbinu pošalje sve što je bilo potrebno za prvo pravo dječje zabavište. U «Đetski sad» knjeginje Milice, odnosno, prvu «malu školu», kako su Cetinjani zvali vrtić, od 179 prijavljenih djevojčica i dječaka, primljeno je devedesetoro. Briga o najmlađima ubrzo je regulisana i Zakonom o narodnim školama. U Kraljevini Crnoj Gori 1914. radilo je 136 osnovnih škola,  koje je pohađalo oko 12.000 učenika.

1907 – Umro je Đozue Karduči, najveći italijanski pjesnik u prvim decenijama poslije ujedinjenja Italije, dugogodišnji profesor italijanske književnosti Univerziteta u Bolonji. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1906. Poznata djela: «Jambi i epode» , «Nove rime», «Varvarske ode».

1913 – U toku podsticanja napada crnogorske vojske na Skadar, ruski poslanik na Cetinju saopštio je kralju Nikoli da su velike sile na Londonskoj konferenciji diplomata moćnih država odlučile da Skadar pripadne Albaniji, i da je Rusija na to pristala.

1932 – Na opštim izborima u Irskoj pobijedila je partija «Fijana Fejl», odvojeno krilo Šin Fejna, a njen lider Eamon de Valera postao je predsjednik Izvršnog komiteta slobodne države Irske.

1959 – Vođa gerilaca Fidel Kastro postao je premijer Kube pošto je 1. januara 1959. zbacio s vlasti diktatora Fulhensija Batistu.

2006 – Evropski parlament usvojio je rezoluciju o Bosni i Hercegovini u kojoj se na relevantne bosanske političare apeluje da nastave reforme i modifikuju Dejtonski sporazum u korist izgradnje funkcionalne države.

2008 – Evropska unija odobrila je slanje svoje misije EULEKS na Kosovo, koja bi kako je predviđeno nakon 120 dana preuzela sve nadležnosti od UNMIK-a. Predviđeno je, takođe, da misija ima 2.000 članova i to 1.400 policajaca i pripadnika specijalnih snaga, kao i više stotina sudija, tužilaca i drugog osoblja. Istoga dana u Beogradu su održani protesti zbog slanja misije EULEKS na Kosovo.

2009 – Britanski parlamentarci, nakon susreta s crnogorskim kolegama i vladinim zvaničnicima u Podgorici, izjavili su da Velika Britanija podržava težnje Crne Gore da postane članica Evropske unije.

2012 – Crnogorska Vlada i Evropska unija napravile su nacionalni plan razvoja Crne Gore od 2013. do 2016, koji bi, kako je predviđeno, trebalo da obezbijedi ravnomjeran napredak svih djelova države. Prema nacrtu plana, koji je Vlada usvojila, to se između ostalog može postići kroz unapređivanje poslovnog ambijenta, direktne strane investicije i privatizacije, turizam, obrazovanje, energetiku, poljoprivredu, razvoj sela i saobraćaja.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1945 – Američki avioni u Drugom svjetskom ratu počeli su bombardovanje Tokija.

1978 – Kina i Japan potpisali su u Pekingu trgovinski ugovor vrijedan 20 milijardi dolara, što je bio početak ekonomskog otvaranja Kine prema svijetu.

2000 – Rusija je obnovila odnose s NATO-om, prekinute zbog napada te vojne alijanse na SR Jugoslaviju u martu 1999.

2008 – Film brazilskog reditelja Žozea Padilje „Elitni odred“, proglašen je za pobjednika 58. filmskog festivala u Berlinu.

2009 –  Zvaničnici mornarice Francuske i Velike Britanije saopštili su da su se sudarile njihove dvije podmornice dok su patrolirale u Atlantskom okeanu.

KONCERT KOTORART TALENATA

KotorArt talenti, mladi crnogorski umjetnici Andrija Jovović (klavir) i Nastasja Vojinović (violina), zajedno sa priznatim mladim umjetnicama iz Santa Barbare, Katrinom Agate (violončelo) i Sarom Bašor (viola i violina) održali su koncert na čuvenoj “Music Academy of the West” u Santa Barbari, u Kaliforniji, prenosi Boka News.

Ovi mladi umjetnici, kako iz Crne Gore, tako i iz Santa Barbare, su tokom predhodne dvije godine nastupali na Festivalu KotorArt i imali zapažene rezultate.

“Za nas, mlade umjetnike, je od izuzetne važnosti da imamo prilike, ne jednu ili dvije, nego stalne prilike da izvodimo muziku pred publikom. Zato sam veoma zahvalna KotorArtu što nas prepoznaje i preporučuje. Andrijino i moje pojavljivanje i predstavljanje publici u Santa Barbari bilo je lijepo i interesantno na više nivoa. Pored koncerta, imali smo priliku da upoznamo predivne ljude koji nesebično organizuju ovakve događaje i približavaju kulture dva grada kakvi su Kotor i Santa Barbara. Uživali smo u svakom trenutku našeg boravka tamo, jer smo pored odličnog zajedničkog koncerta sa čelistkinjom Katrinom Agate i violistkinjom Sarom Bašor sreli i mnogo interesantnih ljudi koje okuplja kulturna saradnja između KotorArta i Santa Barbare”, kazala je Nastasja Vojinović.

Pijanista Andrija Jovović, kazao je da je koncert bio odličan, da su dobili lijepe komentare iz publike, kao i pozitivnu kritiku od Daniela Kepla, muzičara i muzičkog kritičara iz Santa Barbare.

“Ovo je bilo jedinstveno iskustvo zbog toga što smo kroz praktično jednu probu, na kojoj smo se neki od nas tek upoznali, pripremili repertoar kamerne muzike, uspjeli da se uskladimo i odsviramo dobar koncert. Ovo je bila izuzetna prilika za upoznavanje novih kolega i ljudi i naravno nastup u odličnoj sali, pred prijatnom publikom. Ovakva šansa je jako značajna za mladog umjetnika i baš mi je drago što sam bio dio toga”, kazao je Jovović.

Sam koncert, nastao je kao inicijativa Festivala KotorArt i odbora pobratimljenih gradova Kotora i Santa Barbare, na čelu sa Džordž Lilijem predsjednikom odbora. Ovakvi projekti predstavljaju izuzetan odnos za primjer dva pobratimljena grada, saopšteno je iz PR službe Međunarodnog festivala KotorArt.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Ovaj se dan kod hrišćana obilježava  kao Sretenje Gospodnje, dan kada je Bogorodica došla s Hristom u naručju u Sveti hram i srela se sa svetim Simeonom, koji je uzevši Hrista u ruke nazvan Simeon Bogoprimac. Sretenje se prvi put počelo slaviti u Jerusalimu krajem 14. vijeka, a u Carigradu u doba Justinijana, u prvoj polovini 16. vijeka.

Na današnji dan 1115. godine papa Paskal II priznao je red Malteških vitezova, osnovan u Jerusalimu,  gdje su pored crkve svetog Jovana imali samostan i azil za bolesnike i putnike. Kasnije su dobili zadatak da brane Svetu zemlju.

1573 – U Zagrebu je, nakon sloma Seljačke bune, pogubljen vođa Seljačkog ustanka Matija Gubec.

1710 – Rođen je francuski kralj Luj XV. Na prijestolu je, u svojoj petoj godini, naslijedio prađeda Luja XIV i vladao do smrti 1774. Vodio je neuspješan rat za austrijsko nasljeđe i sedmogodišnji rat, poslije kojeg je Francuska morala da prepusti Kanadu Velikoj Britaniji. Luj XV je ukinuo jezuitski rimokatolički red i konfiskovao njihovu imovinu.

1806 – Petar I obratio se pismom vođi Prvog srpskog ustanka  Karađorđu, izražavajući zadovoljstvo što je srpski vožd, stavljajući se na čelo pobunjenog naroda u Srbiji, uspio da skrši zulum dahija.

1826 – Vladika Petar I prihvatio je zahtjev okružnog kotorskog kapetana za osnivanje mješovitog kmetovskog suda u Boki Kotorskoj, koji bi rješavao sporove među Crnogorcima na toj teritoriji.

1857– Umro je ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka, tvorac ruskog nacionalnog stila romantičarske epohe. Njegove opere «Život za cara» i «Ruslan i Ljudmila» značajno su uticale na razvoj ruske opere u 19. vijeku.

1873 – Na Cetinju je sačinjen ugovor između stražara cetinjskog zatvora i crnogorskog Senata o uslovima pod kojima je trebalo obezbjeđivati zatvorenike. Senat je, između ostalog, prema ugovoru bio dužan da, citiramo, «utvrdi tamnice i dadne gvožđa koliko bude potrebito». Ključarima je data puna sloboda da pucaju na odbjegle zatvorenike. Stražari su za svoj rad dobijali naknadu po 200 talijera godišnje.

1914 – Stupio je na snagu Zakon o kovanju srebrnog, niklovanog i bronzanog novca, na osnovu kojeg je emitovan poslednji kovani novac u Kraljevini Crnoj Gori. Prvi crnogorski novac pušten je u opticaj 1906, zvao se  perper,  i bio je u prometu do 1916.

1922 – U Hagu je održana prva sjednica Međunarodnog suda, koji je 1920. osnovala Liga naroda radi rješavanja sporova među državama. Novi Međunarodni sud osnovan je pri Ujedinjenim nacijama poslije Drugog svjetskog rata, kada je ukinuta Liga naroda.

l970 – Umro je u Prčanju don Niko Luković, jedan od osnivača kotorske sekcije Istorijskog društva Crne Gore. Autor je značajnih radova iz nacionalne i pomorske istorije, i istorije kulture. Sahranjen je u Prčanju, u crkvi Svetog Bogorodičinog hrama, koji je njegovom zaslugom postao bogata riznica i značajna galerija umjetničkih djela.

 2003 – Umro je u Novom Sadu poznati vojvođanski pisac, akademik Aleksandar Tišma, pripovjedač, romansijer, esejist, pjesnik i prevodilac; stalni saradnik Matice srpske. Rođen je 16. januara 1924. u Horgošu. Poznata djela: romani «Upotreba čoveka», «Begunci», knjige pripovijedaka «Vere i zavere», «Krivice», «Mrtvi ugao».

2006 – Izaslanik visokog predstavnika Evropske unije Havijera Solane za Crnu Goru Miroslav Lajčak, dostavio je liderima unionističkog i suverenističkog bloka predlog zakona o referendumu. Predlogom je precizirano da će Crna Gora povratiti nezavisnost ako na referendumu o njenom državnom statusu na pitanje: “Želite li da Republika Crna Gora bude nezavisna država sa punim međunarodnim subjektivitetom”, potvrdno odgovori 55 odsto izašlih birača. Predlog su prethodno u Briselu jednoglasno podržala 25-orica ambasadora država-članica Evropske unije. Crnogorski suverenisti, međutim, tražili su od vlasti da ne prihvati predlog Evropske unije o većini od 55 odsto, koju, kako je formulisano, ne poznaje ni međunarodna ni evropska pravna praksa.

2007– Crnogorska vlada formirala je Nacionalnu komisiju za implementaciju Akcionog plana za sprovođenje programa borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Za predsjednika komisije izabrana je Gordana Đurović, potpredsjednica Vlade za evropske integracije.

2012 – U borbi da ekonomiju Italije dovede u red, stavljajući tačku na nekadašnje privilegije kao što su poreske olakšice, premijer te zemlje Mario Monti i članovi njegove vlade izdali su saopštenje o donošenju zakona kojim se ukida izuzeće crkve od plaćanja poreza za objekte koji, osim vjerske, imaju i komercijalnu namjenu.  Italijanska crkva, kao tzv. nedodirljiva institucija, došla je na udar zbog nepravednih privilegija u trenutku kada je vlada od građana tražila da, kako je ocijenjeno, podnose neviđene žrtve kao dio plana štednje u cilju izbjegavanja krize u grčkom stilu.

2013 – Na francuskom bojnom brodu “Muz” u barskoj Luci obilježeno je pola vijeka od potpisivanja poznatog “Jelisejskog sporazuma” o pomirenju između Fransuske i Njemačke. Zajednički prijem priredili su ambasadori dviju zemalja Dominik Gazui i Pius Fišer, koji su istakli da su general Šarl de Gol i kancelar Konrad Adenauer postavili kamen temeljac ne samo francusko-njemačkom pomirenju, već i evropskim integracijama. Pored predstavnika diplomatskog kora, prijemu su prisustvovali načelnik Generalštaba Vojske Crne Gore Dragan Samardžić, komandant Mornarice Darko Vuković, nekoliko poslanika iz crnogorskog parlamenta, političko-privredna delegacija Bara i gradonačelnik Cetinja Aleksandar Bogdanović.

2013 – Iznad centralne Rusije eksplodirao je meteorit pri čemu je povrijeđeno 1.200 osoba, oštećeni krovovi, prozori i zidovi pojedinih zgrada. Najveći udar osjetio se u gradu Čeljabinsku, oko 200 kilometara južno od Jekaterinburga. Vatrena kugla koja se, prema ruskoj svemirskoj agenciji  “Roskosmos”, kretala brzinom trideset kilometara u sekundi zapalila se i na horizontu ostavila dug bijeli trag koji se mogao vidjeti s udaljenosti od 200 kilometara. Zvaničnici agencije kazali su da je veliki meteor djelimično izgorio u donjim slojevima artmosfere, a fragmenti koji su pali napravili su na obali jezera u oblasti Čeljabinska krater prečnika šest metara. Prema procjeni Ruske akademije nauka meteor je bio težak oko deset tona i pretpostavlja se da je bio od gvožđa, a u Zemljinu atmosferu ušao je brzinom od najmanje 54.000 kilometara na čas. Rasprsnuo se na oko 30 do 50 kilometara iznad tla, a veći dio je izgorio. Energija koju je oslobodio kada je ušao u atmosferu iznoslila je, prema procjeni Akademije,  nekoliko kilotona, što odgovara snazi manje atomske bombe. Ocijenjeno je da meteor koji je pao nije imao veze s asteroidom 2012 DA14 koji je isti dan trebalo da prođe pored Zemlje na udaljenosti od samo 27.700 kilometara, što je bila najmanja razdaljina ikad zabilježena između nekog asteroida i naše planete. U Rusiji su rijetki udari meteora, mada se smatra da je 1908. jedan uništio oblast u Sibiru, veću od 2.000 kvadratnih kilometara.

2014 – Zlatni medvjed na 64. Berlinskom filmskom festivalu dodijeljen je kineskom kriminalističkom filmu „Crni ugljen, tanak led“, reditelja Điao Jinana, dok je Srebrnog medvjeda osvojio film „Grand hotel Budapest“ Vesa Andersona. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1907 – Donesen je Zakon o narodnim školama u Crnoj Gori.

l942 – Procijenivši da nijesu u stanju da odbrane grad, Britanci su u Drugom svjetskom ratu predali Singapur japanskim snagama. To se smatra najvećim vojnim porazom Velike Britanije u njenoj vojnoj istoriji.

1993 – Slovački parlament izabrao je ekonomistu Mihala Kovača za prvog predsjednika novoformirane države Slovačke, nakon raspada Čehoslovačke.

2006 – Zbog karikatura proroka Muhameda, objavljenih u jednom danskom listu 2005,  a 2006. i u još nekim evropskim listovima, u nasilničkim protestima u Pakistanu ubijene su  tri osobe i zapaljena predstavništva  zapadnih firmi, kao i banke i  bioskopi. Danska, koja se u prvom redu našla na udaru muslimanskog bijesa, dobila je podršku Evropske unije.

2014 – U dvorani u Donjecku, u Ukrajini, francuski atletičar Reno Lavileni, u disciplini skok s motkom, preskočio je 6,16m i srušio 21 godinu star rekord legendarog Ukrajinca Sergeja Bubke u zatvorenom prostoru. 

UMJETNOST

Teško je zamisliti dostignuća vizuelne umjetnosti 20. vijeka bez Pabla Ruiza Pikasa kao jedne od centalnih figura. Sa svojim upadljivim oblicima i karakterističnim uglovima slikanja, ovaj španski umjetnik obuhvatio je gotovo sve, počevši od užasa rata, pa do bezgraničnih mogućnosti u izražavanju ljudske forme.

Tokom svog dugog života koji je okončan 1973. u 91. godini umjetnik je, prema nekim procjenama, naslikao oko 13.500 slika i napravio gotovo 100.000 grafika i gravura.

Retrospektiva koja bi na sveobuhvatan način prikazala čitav njegov rad, koji pripada nekolicini umjetničkih pravaca, premašila bi kapacitete postojećih stalnih postavki dva muzeja, jednog u Barceloni, a drugog u Parizu, koji su posvećeni isključivo njegovim djelima.

Ipak, i u ovako bogatom umjetničkom opusu, pojedina djela se izdvajaju svojim specifičnostima, navodi CNN.

“Stari gitarista”

Slika koja se čuva u Institutu za umjetnost u Chicagu, nastala tokom 1903.-04. godine jedna je od  najtužnijih kompozicija u čitavoj istoriji slikarstva. Figura ispijenog svirača, prekriženih nogu, djeluje izmučeno dok se nadvija nad svojom gitarom smeđe boje.

Nastala u tehnici ulja na platnu, slika pripada Pikasovoj takozvanoj “plavoj fazi”, nazvanoj po umjetnikovoj tehnici korišćenja isključivo nijansi plave boje, kako bi što bolje oslikao tjeme ljudskog siromaštva i patnje.

Institut u Čikagu prvi je američki muzej koji je u svoju stalnu postavku uvrstio neku Pikasvu sliku, a to se upravo dogodilo sa “Starim gitaristom” nakon kupovine ove slike tokom 1926. godine.

“Dječak s lulom”

Naslikana tokom 1905. godine, ova slika koja je dio privatne kolekcije odražava Pikasovu daleko živahniju “ružičastu fazu”. Tako, dok je portret dječaka naslikan tehnikom ulja na platnu u odjeći plave boje, pozadinom kompozicije dominiraju oker i ružičaste nijanse. Iako slika ne odiše pretjerano srećnom atmosferom, ispunjena je mnoštvom cvijeća i to, kako u pozadini figure dječaka, tako i na njegovoj glavi, u obliku cvjetnog vijenca. Španjolac je ovu sliku naslikao neposredno nakon preseljenja u umjetničku četvrt Pariza – Montmartr, što je tada izazvalo oduševljenje njegovih francuskih kolega, Degasa i Tuluz-Lotrek.

Iako likovna kritika “Dječaka s lulom” nije svrstavala u Pikasove najbolje radove, tokom 2004. godine, a nakon prodaje za, u to vrijeme, rekordna 104 miliona dolara, ova slika postala je jedan od najpoznatijih umjetnikovih radova.

“Gertruda Stajn”

Portret Gertrude Stajn iz 1905.-06. godine  predstavlja djelo koje hronološki pripada završetku Pikasove “ružičaste faze”.

Pikaso i američka spisateljica Stajn postali su prijatelji ubrzo nakon što se slikar preselio u Pariz. Čuvena po svojim sedmičnim salonima na koje je pozivala ljude iz različitih sfera društva, Stajnova je uživala utiecaj koji je premašivao književni svijet. Uz to, spisateljica je bila i strastveni kolekcionar umjetničkih djela, te je pripadnost njenom krugu predstavljala odskočnu dasku za slikarev daljnji razvoj karijere.

I dok portret po svom karakteru nije kubistički, ipak stručnjaci u njemu vide nagovještaje kubizma i to prvenstveno u načinu na koji su nacrtane konture tijela Stajinove. Također, kuriozitet predstavlja i lice Stajnove koje na izvjestan način odudara od ostatka portreta. Uzrok tome je Pikasovo naknadno vraćanje ovom portretu kojeg je isprva ostavio nedovršenim. Naime, slikar nije bio zadovoljan time kako njegov rad napreduje, te je u stanju frustracije iz Pariza otputovao u Španiju kako bi napravio pauzu od rada na njemu. Po povratku u Pariz, dovršio je slikanje lica. Gertruda Stajn je 1946. godine ostavila ovaj portret Muzeju umjetnosti Metropolitan u Njujorku, gdje se slika i danas nalazi.

“Gospođice iz Avinjona”

Nastala tijekom 1907. godine, ova slika je skoro deset godina čekala na svoje javno prikazivanje 1916. godine, kojim je šokirala čitav umjetnički svijet. Počevši od svog predmeta, naslikanih žena iz bordela, preko ranog kubističkog stila kojeg odlikuju iskrivljene figure ženskih tijela i njihove oči koje gotovo susreću pogled posmatrača, efekt koji je ovo djelo izazvalo bio je bez presedana za dotadašnju umjetnički scenu.

Pikasov savremenik i kolega Henri Matis bio je ljut zbog pojave ove slike i smatrao je da je ona uvreda za modernu umjetnost. Međutim, usprkos bijesu koji je izazvala ili možda upravo zahvaljujući njemu, “Gospođice iz Avinjona” postale su jedno od najpoznatijih i najprepoznatljivijih Pikasovih djela. Iako naziv djela koje se danas čuva u Muzeju moderne umjetnosti u Njujorku, upućuje na grad Avignjon u Francuskoj, slikar je svoju inspiraciju ipak pronašao u jednom kvartu u Barseloni, koji je u to vrijeme bio poznat kao okupljalište prostitutki.

“Djevojka ispred ogledala”

Ako se za neko djelo može reći da je tipično “pikasovsko” onda je to “Djevojka ispred ogledala” iz 1932. godine, sa svojim živahnim bojama, dahom erotizma i zavodljivim oblicima koji kubizam pretvaraju u ekstrem. Stoga nije ni čudo što je i sam Pikaso ovo svoje djelo izdvajao u odnosu na druga.

Slika, koja upotpunjuje kolekciju Pikasovih djela u Muzeju moderne umjetnosti u Njujorku, u osnovi predstavlja studiju na temu – što pojedinac stvarno vidi kada se zagleda u sebe. Žena, koja na lijevoj strani kompozicije drži ogledalo, oslikana je u svjetlijem i živahnijem koloritu od njene refleksije u ogledalu, koja je daleko mračnija i za koju se čini da čak plače.

“Gernika”

Djelo iz 1937. godine, koje danas krasi Muzej kraljice Sofije u Madridu, nije samo Pikasov najpoznatiji rad, već i jedno od najčuvenijih djela u istoriji umjetnosti.

Smješteno u kontekst Španskog građanskog rata, ovo djelo oslikava bombardiranje baskijskog grada Gernike tijekom aprila 1937. godine i ujedno predstavlja zloslutno pretkazanje užasa koje će sa sobom donijeti predstojeći Drugi svjetski rat.

Prigušeni tonovi sive boje dodatno naglašavaju oblike ljudskih figura uz osjećaj agonije koje izazivaju neprirodno izdužene ruke, dok čitava kompozicija odiše dokumentarističkim stilom poput neke crno-bijele fotografije.

Zahvaljujući predmetu i vremenu kada je nastala, “Gernika” je postala jedna od najprepoznatljivijih antiratnih slika u istoriji slikarstva.

Iako je danas dio postavke muzeja u matičnoj Španiji, “Gernika” je tokom razdoblja diktature Franciska Franca, decenijama bila izložena u Muzeju moderne umjetnosti u Njujorku. Tokom 1974. godine, slika je u svrhe antiratnog protesta doživjela izvjesno nagrđivanje kada joj je dodana crvena boja. Međutim, ubrzo nakon toga, slika je očišćena i konačno vraćena u Španiju 1981. godine.

“Žena koja plače”

Posluživši se filmskim rječnikom, moglo bi se reći da “Žena koja plače” iz 1937. godine predstavlja neku vrstu nastavka “Gernike”.

I dok “Gernika” oslikava užas u trenutku dok se stradanje događa, “Žena koja plače” istražuje emotivne posljedice rata, iz uglaa jedne od žena naslikanih u “Gerniki”.

Iako je Pikaso naslikao seriju portreta plačućih žena koje se čuvaju u različitim galerijama, ovo ulje na platnu koje krasi galeriju Tate u Londonu svojom kultnom kompozicijom u bojama crvene, zelene, bijele, žute, plave i svijetloljubičaste predstavlja kulminaciju njegovih napora na polju oslikavanja strahota koje pojedinac trpi, uhvaćen u vrtlogu svjetskih zbivanja.

Kao model za “Ženu koja plače”, Pikaso je koristio svoju životnu suputnicu, Doru Mar, fotografkinju i umjetnicu koja je fotografski dokumentirala njegov rad na “Gernici”.