Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1639. rođen je francuski pjesnik i dramski pisac Žan Rasin, istaknuti predstavnik klasicizma, koji je do savršenstva doveo francusku tragediju. Od 1667. bio je dvorski istoriograf Luja XIV. Poznata djela: “Andromaha”, “Fedra”, “Britanikus”, “Berenisa”, “Mitridat”, “Atalija”.

1858 – Rođen je Đakomo Pučini, uz Verdija najznačajniji italijanski operski kompozitor. Operom “Boemi” stvorio je prototip italijanske opere lirsko-sentimentalnog, građanskog karaktera s kraja XIX vijeka. Poznata djela: “Toska”, “Madam Baterflaj”, “Turandot”, “Manon Lesko”.

1880 – Rođena je engleska književnica Meri En Evans, poznata kao Džordž Eliot, jedna od utemeljivača engleskog psihološko-socijalnog romana. Kao pseudonim koristila je muško ime da bi obezbijedila što bolji tretman svojim djelima u javnosti, ali i da bi sačuvala privatnost. U svojoj prozi, protkanoj humanim osjećanjima i humorom, slikala je život i zbivanja karakteristična za manje sredine u Engleskoj svoga vremena. Poznata djela: “Sajlas Marner” i  “Vodenica na Flosi”.

1890 – Datiran je izvještaj u “Glasu Crnogorca” o povećanju broja članova Cetinjske čitaonice  na 84. Za tadašnje prilike i okolnosti, bio je to podatak od velikog značaja, a među redovnim članovima čitaonice osnovane 1868. bili su i knjaz nasljednik Danilo i knjaževi Mirko i Petar, koji su čitaonici davali znatne priloge u novcu.

1894 – Francuski artiljerijski kapetan Alfred Drajfus osuđen je na doživotnu robiju na osnovu lažne optužbe da je Njemcima prodavao vojne tajne i poslat u zatvor na Đavolska ostrva u Francuskoj Gijani. Pod pritiskom javnog mnjenja u koje je bio uključen i književnik Emil Zola, rehabilitovan je 1906.

1909 – U Limljanima je rođen putopisac i esejista Jovan Vulević. Višu pedagošku školu završio je u Beogradu. Bio je  predavač u gradovima Srbije, najduže u Kragujevcu, gdje je uređivao časopise “Naša stvarnost” i “Koraci”. Pisao je pozorišne i književne prikaze. Od Vulevićevih djela poznata su: “Ženski likovi u Njegoševoj poeziji”, “Putevima i mislima”, “Od Pariza do Istanbula”, “Sivo nebo i palme”.

1918 – Iz Pariza je u Crnu Goru došao Andrija Radović, jedan od lidera takozvanog Crnogorskog odbora za narodno ujedinjenje. Nakon donošenja odluka  Podgoričke skupštine, organizovane protivno crnogorskom Ustavu i zakonima, i povlačenja srpskog predstavnika s Cetinja, taj je odbor prestao da postoji. Propagandne i druge slične poslove koji su bili u nadležnosti Odbora preuzela su diplomatska predstavništva Kraljevine SHS. Radović je, uoči dolaska, naredio da se spakuje štamparija lista “Ujedinjenje” koja se, kao vlasništvo Odbora nalazila u Ženevi, a bila je potrebna Crnoj Gori zbog popularisanja odluka Podgoričke skupštine.

1918 – Crnogorski ustanici, organizovani u znak pobune protiv odluka nelegalne Podgoričke skupštine, uputili su izvršnom odboru za ujedinjenje na Cetinju proglas koji je sadržao nekoliko prijedloga da bi se spriječilo prolivanje krvi. Jedan od prijedloga je bio da se anuliraju odluke Podgoričke skupštine i organizuju novi, slobodni izbori za Crnu Goru, te izaberu izaslanici koji će je predstavljati unutra i izvana. U tom cilju, ustaničke trupe, navedeno je u proglasu, umarširaće na Cetinje i zaposjesti sva nadleštva, dok je srpska vojska, koja se nalazila u prijestonici, upozorena da ne čini ništa što bi uzrokovalo prolivanje bratske krvi. Proglas, upućen iz Bajica, potpisao je u ime ustaničkog odbora Krsto Popović

1941 – U mjestu Rudo u Bosni, u Drugom svjetskom ratu, osnovana je Prva proleterska brigada Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Poslije rata taj datum je slavljen kao Dan Jugoslovenske narodne armije.

1969 – Umro je američki filmski režiser austrijskog porijekla Džozef fon Šternberg, poznat po filmu “Plavi anđeo” u kojem je svjetsku slavu stekla glumica Marlen Ditrih.

1988 – Južna Afrika, Kuba i Angola potpisale su u Ujedinjenim Nacijama sporazum kojim je Namibija, posljednja kolonija u Africi dobila nezavisnost. Ta bivša njemačka kolonija, od Prvog svjetskog rata bila je pod upravom Južne Afrike.

1989 – Umro je irski pisac Semjuel Beket, uz Joneska i Ženea najznačajniji predstavnik “teatra apsurda”. Njegove drame, sinteza pesimizma, apsurda i nihilizma, izvršile su ogroman uticaj na razvoj modernog evropskog pozorišnog izraza. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1969. Poznata djela: “Čekajući Godoa”, “Kraj igre”, “Srećni dani”.

1993 – Južnoafrički parlament sastavljen od bijelaca okončao je eru aparthejda, izglasavši većinom od 237 prema 45 prelazni ustav zemlje, što je omogućilo održavanje prvih sverasnih izbora u Južnoj Africi.

1993 – Umro je jugoslovenski pisac i likovni kritičar Oto Bihalji Merin, koji je s bratom Pavlom 1928. osnovao izdavačku kuću “Nolit” i uređivao književno-politički časopis “Nova literatura”. Poznata djela: roman “Doviđenja u oktobru”, eseji i umjetnička kritika “Osvajanje neba”, “Graditelji moderne misli”, “Prodori moderne umetnosti”.

2004  – Umro je hrvatski slikar naivac Josip Generalić, autor brojnih grafičkih mapa, scenografija i nacrta za tapiserije. Rođen je u Hlebinama 1936. a slikanjem se bavio od 1950, najprije pod uticajem oca Ivana i Hlebinske škole, a od 1960. u kompozicije unosi nadrealne i dekorativne elemente.

2010 – Ministar kulture Crne Gore Branislav Mićunović uručio je povelje trideset petorici crnogorskih umjetnika i stručnjaka u kulturi, kojima je Ministarstvo prethodno dodijelilo status istaknuti kulturni stvaralac.

2010 – Crnogorskom pjesniku i likovnom kritičaru Mladenu Lomparu dodjeljena je prestižna nagrada „Miroslavljevo jevanđelje“ za knjigu „Crnogorski slikari“, čiji su izdavači CID i Atlas grupa.

2011 – Crnogorska Vlada usvojila je novi Zakon o unutrašnjim poslovima. Prema tom zakonu predviđeno je da policija funkcioniše kao organ Ministarstva unutrašnjih poslova, a da šef policije direktno bude podređen ministru i formalno ima funkciju pomoćnika ministra. Vlada je zakon usvojila na insistiranje Socijaldemokratske partije.

2011 – Demokratska partija socijalista Crne Gore i partija “Novog Azerbejdžana”, potpisale su u Bakuu Memorandum o razumijevanju i saradnji tih dviju stranaka. Sporazum su potpisali izvršni sekretar i zamjenik predsjednika partije “Novog Azerbejdžana” Ali Ahmadov i predsjednik DPS-a Milo Đukanović. Nakon potpisivanja sporazuma, Ahmadov je kazao da će jačanje odnosa između političkih stranka doprinijeti daljem jačanju veza između dvije države i njihovih naroda.

2011 – U izboru Crnogorskog olimpijskog komiteta, džudista Srđan Mrvaljević izabran je za najboljeg crnogorskog sportistu u 2011. Pored osvajanja srebrne medalje na Svjetskom prvenstvu, Mrvaljević je osvojio i dva svjetska kupa u Mađarskoj i Venecueli.

2011 – U Podgorici je, u 60. godini, umrla dugogodišnja novinarka Radio Titograda – Radija Crne Gore Nada Peruničić Vulanović, supruga poznatog crnogorskog pjesnika Vojislava Vulanovića. Bila je urednik više radijskih rubrika i emisija, a slušaoci je posebno pamte po emisiji za pomorce “Naši talasi vašima u susret”.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1990 – Sabor Hrvatske usvojio je novi Ustav kojim je Republika Hrvatska proglašena “nacionalnom državom hrvatskog naroda”.

2009 – Srbija je podnijela zahtjev za članstvo u Evropskoj uniji. 

GOSTOVANJE NIKŠIĆKOG POZORIŠTA

Nikšićko pozorište sa komadom za djecu i mlade “Kraljević i prosjak” (12+) gostuje na sceni barskog Kulturnog centra, u nedjelju (22. decembar), sa početkom u 12 sati.

Kako su pojasnili u Nikšićkom pozorištu, “Kraljević i prosjak” rađen je po motivima istoimenog romana Marka Tvena, u dramatizaciji i režiji Zorana Rakočevića. Scenografiju i kostimografiju potpisuje Olivera Eraković.

Uloge su povjerene Anđeliji Rondović, Gordani Mićunović, Nikoli Vasiljeviću, Bobanu Čvoroviću, Milanu Seniću i Mihailu Krivokapiću.

“Tvenov opus, mada prošaran veselim, ali duboko socijalnim, angažovanim temama, nosi veliko breme borbe za goli život. Njegovi likovi su na rubu egzistencije i većinom su potpuna društvena margina. Tvenov humor ih u isto vrijeme hrani, bodri i utopljava, koliko nam i poručuje da je svijet arena ljudske nejednakosti, socijalne nepravde i moralnog kolapsa. Mark Tven je blistav um, gorki ironičar, bezobrazni cinik i osebujni intelektualac”, kazao je reditelj Rakočević, objašnjavajući da je za njega adaptiranje ovog naslova za pozorišnu scenu bio veliki izazov.

DOMOVINA NJEGOVOG OCA

Britanski glumac Idris Elba i supruga dobili su danas počasno državljanstvo Sjera Leonea, domovine njegovog oca.

Vlasti te zapadnoafričke zemlje uručili su danas diplomatske pasoše 47-godišnjem britanskom glumcu i njegovoj kanadskoj supruzi Sabrini Dour, zamolivši ih da služe kao ambasadori za brend te zemlje.

Sijera Leone zemlja sa netaknutim plažama, surfovanjem, šimpanzama poznatija je u svijetu po brutalnom ratu od 1991. do 2002. koji je opisan u filmu “Krvavi dijamant” (Blood Diamond).

Turizam je tek počeo da se oporavlja kada je ponovo pogođen epidemijom ebole 2014-2016. u kome je umrlo gotovo 4.000 ljudi samo u Sijera Leoneu.

Danas je predsjednik zemlje Džulius Maada Bio doručkovao sa Elbom i njegovom suprugom.

On ih je pozvao da promijene narativ o Sijera Leoneu kao o ratom razorenoj zemlji gdje hara ebola i pokažu da se radi o zemlji sa mnoštvom šansi za investiranje i jednoj od najboljih turističkih destinacija, rekao je portparol predsjednika.

Elba je odrastao u Velikoj Britaniji, otac mu je iz Sijera Leonea, a majka iz Gane.

Glumac je poznat po ulogama u seriji “Luter” u filmovima iz franšize Marvel kao što su “Osvetnici” i “Tor”, a časopis Pipl (People) imenovao ga je za najseksepilnijeg muškarca 2018. godine.

DJEČJA PREDSTAVA

Predstava „Prodavnica igračaka“ (6+), u produkciji Lutkarske scene za djecu Gradskog pozorišta, biće izvedena u nedjelju 22. decembra, u 12 sati, u sali Dodest KIC-a „Budo Tomović“.

Prema tekstu rumunskog autora Aleksandrua Popeskua, predstavu je režirao i adaptirao poljski reditelj Jaroslav Antonjuk.

“Akteri ove vizuelno opčinjavajuće lutkarske dogodovštine publiku vode u čarobnu radnju sa igračkama, gdje će se malena Dina naći pred odlukom od životne važnosti. Jer, u ovoj prodavnici igračke se ne plaćaju  novcem, već godinama života.Predstava najmlađoj publici razotkriva važnu istinu da materijalne stvari ne donose sreću, te da u životu veću vrijednost imaju ljubav, prijateljstvo, osjećanja i brižnost”, navodi se u saopštenju Gradskog pozorišta.

Igraju: Katarina Krek, Goran Slavić, Branka Femić-Šćekić, Branko Ilić i Pavle Ilić.

Reditelj Antonjuk potpisuje i songove za predstavu, a u autorskom timusu još: Eva Farkašova (scenografkinja, kostimografkinja i kreatorka lutaka), Zoran Đerić (dramaturg), Bogdan Szczepanski (kompozitor), Vladimir Slaninka (video animacija) i Davor Novak (korepetitor). Prevod teksta potpisuje Pero Mioč.

20. GODINA POSTOJANJA

Uprkos krajnje nedostojnim uslovima Dukljanska akademija (DANU) radi i nastaviće da kritički valorizuje multietničko nasljeđe kao i da stvara nacionalne i nadnacionalne vrijednosti, to je sa svečanosti povodom 20 godina postojanja poručio predsjendik DANU dr. Sreten Perović. U narednom periodu očekuju pomoć države.

Intoniranjem himne počela je svečana sjednica Dukljanske akademije nauka i umjetnosti. Dvije decenije postojanja dovoljno je dug period da se sagleda urađeno.

“20 godina nije malo pogotovo u mnogo teškim vremenima kada je DANU preuzela zvijezdu vodilju nekog pravog kulturnog naucnog i sveukupnog života u Crnoj Gori i uvijek je bila crnogorska i dukljanska za razliku od one koja je dobrim svojim dijelom radila protiv crnogorskog interesa”, kazao je Bulić.

FFS druge strane u Dukljanskoj akademiji od nastanka pa do danas nisu imali dilemu šta im je činiti.

“Ono što je moja osnovna borba jeste da očuvamo to ime i obilježje crnogorsko DANU to jeste u DANU akademici vode i realizuju projekte. To je karakteristika koja treba da bude uočena i relativizovana u odnosu na ono što neko drugi radi”, kazao je Burić

Šta će oni raditi zapisao je predsjednik Dukljanske akademije nauka i umjetnosti dr Sreten Perović a njegove riječi pročitao pjesnik Sreten Vujović.

“Uslovi u kojima radi nisu pritrodni ni pravedni uprkos tim uslovima kojih su svjesni i najodgovorniji u drzavi DANu nastavlaj svoj istorijski zadatak Kriticki valorizuje multietnicko nasledje”, kazao je Sreten Vujović.

U poslu u narednom periodu očekuju i podršku države.

“Do sada sticajem različitih okolnosti od crogorske države nije na pravi način pomognut, daleko od toga ipak kao da se razvijaju u posljednje rijeme obrisi onoga što bi mogla nazvati pravim odnosom države Crne GOre prema DANU no oni su i dalje u velikoj magli”, kazao je Goran Sekulović, vanredni član DANU.

Tako ne treba da bude u godini koja je pred nama a koja je izborna ,poručuje Sekulović a naročito ne u vremenu do popisa koji če biti organizovan 2021. A na kraju danas organizovane sjednice fotografija jer i ona će već sjutra biti juče.

Tatjana Debeljević, TVCG

BOGDANOVIĆ

Podrška Ministarstva kulture Dukljanskoj akademiji nauka ni ubuduće neće izostati, kazao je ministar Aleksandar Bogdanović i dodao da u potpunosti prepoznaje dragocjenu i zapaženu ulogu DANU u oblastima od obostranog značaj.

Bogdanović je uputio čestitku predsjedniku Dukljanske akademije nauka i umjetnosti, Sretenu Peroviću povodom dvadesetogodišnjice osnivanja DANU.

“Ovaj važan jubilej, prije svega, podsjeća nas na rad i doprinos DANU svim krucijalnim procesima u Crnoj Gori tokom minule dvije dekade, kojim su njeni članovi – kao već ostvareni i upečatljivi akteri društvenih procesa – ostavili posebno znakovit trag”, kazao je Bogdanović u častitki.

 Od obnove nezavisnosti, preko kontinuiranog rada na jačanju crnogorskog identiteta, sve do neumornih aktivnosti na polju kulture i nauke, kako je kazao, DANU je svojim doprinosom zavrijedila status institucije čiji je značaj u savremenim crnogorskim okvirima nemjerljiv.

“Iz tog razloga, nemam sumnju kako ćemo u vremenu koje slijedi svjedočiti jednako intenzivnom i posvećenom djelovanju DANU i njenih članova. Na tom putu, ni ubuduće neće izostati podrška Ministarstva kulture, koje u potpunosti prepoznaje dragocjenu i zapaženu ulogu DANU u oblastima od obostranog značaja”, zaključeno je u čestitki Peroviću.

CETINJE

Izložba Narodnog muzeja Crne Gore pod nazivom “I bi slovo”, vajara Milivoja – Miška Babovića, otvorena je sinoć u Crnogorskoj galeriji umjetnosti “Miodrag Dado Đurić” na Cetinju. Babovićevim autorskim projektom Narodni muzej obilježava 500 godina štamparstva Božidara Vukovića Podgoričanina i rukopečaćenje prvih crkvenih knjiga – Psaltira i Služabnika, 1519. godine u njegovoj radionici u Veneciji.

Na izložbi su prikazane skulpture, reljefi, grafike, fotomontaže maketa spomenika u eksterijeru i fotografije.

“Da slovo može biti i umjetničko djelo govore nam inventivni umjetnički radovi Miška Babovića, u različitim tehnikama i materijalima, namjenski rađeni povodom izložbe slovu, riječi u čast. Pisana, tiskana ili ondašnjim jezikom rečeno – rukopečaćena, sačuvana riječ s kraja petnaestog vijeka ostala je u amanet i nazaborav u prvim štampanim djelima ljudi s ovdašnjih prostora” ,  kazala je, otvarajući izložbu, direktorica Narodnog muzeja, istoričarka umjetnosti i likovna kritičarka Anastazija Miranović.

Ona je istakla da pisana riječ, pored  fundamentalne, komunikativno-interaktivne uloge prenosioca značenja poruke, prosvjećenja i edukacije, ima i vrlo značajnu esetsku, i u te svrhe primjenljivu vrijednost, što pokazuje Miško Babović svojim umjetničkim djelima.

“Artikulišući Božidarova slova u različitim medijima – skulpturi, grafici, fotografiji, inastalaciji ljepota likovnosti inicijala i drugih slova, ornamentalnih ukarasa, vinjeta, lozica, kao i ostalih dekorativnih elemanta očituje se u Babovićevim radovima, kroz stari/novi kontekst i ambijent “, kazala je Miranović i dodala da kada Babović inpostira Božidarova monumetnalana slova u mjesta njihovog izvorišta – na oblale Skadarskog jezera, Rijeke Crnojevića, pored manastira, on ih vraća prapočecima, tvoreći identitetske bilborde današnjice.

Babović, prema njenim riječima, svoja slova smješta u glinenu ravan, vraća ih zemlji, ali i kači na zid, kao slike, ikone, grafike i pozicionira kao trodimenzionalne skulpture od metala, kojima poput epitafa daje simboličku i dekorativnu, konstruktivno – strukturalnu ulogu.

Majstorstvo izrade potvrđuju njegovu zanatsku umješnost, a poznavanje i iskustvo u radu s različitim materijalima, lakoća i domišaljatost egzekucije, uz raskošan talenat, produkuje umjetnost visokih kvalitativnih vrijednosti.

“Znani i neznani praoci naše pismenosti ostavili su nam u zalog identitetske stigmate kontinuiteta, koji nas snažnije i trajnije od svih ostalih inicijacija mapiraju na kulturološkoj civilizacijskoj karti svijeta. Jedan od njih čije nam ime pronosi slavu pismenosti je Božidar Vuković Podgoričanin. Narodni muzej je uz radove Miška Babovića želio podsjetiti na te krucijalne identiteske međaše i makar u godini jubileja otkriti ih ispod vela istorije”, zaključila Miranović.

Umjetnik Milivoje Miško Babović kazao je da je ideja za izložbu nastala prije dva mjeseca zahvaljujući Anastaziji Miranović, Narodnom Muzeju i njegovim prijateljima sa fakulteta. Takođe je istakao da njegova ideja, koja je stara preko 25 godina, da svaki grad i glavne institucije kulture u Crnoj Gori dobiju po jedan znak iz naših starih štamparija koji ih određuje, još nije realizovana.

Milovoje Miško Babović rođen je 1953. godine u Petnjiku kod Berana. Godine 1979. diplomirao na Vajarskom odsjeku FLU Beograd u klasi prof. Nikole Jankovića. Četiri godine kasnije magistrirao je na istom odsjeku u klasi prof. Vojina Stojića. Član je ULUCG. Redovni je profesor na Fakultetu likovnih umjetnosti na Cetinju. Dobitnik je velikog broja nagrada i priznanja.

Kustosi izložbe, koja će biti otvorena do 25. marta naredne godine, su Anastazija Miranović, Ljiljana Karadžić i Slobodan Vušurović.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan  1375. umro je italijanski pisac Đovani Bokačo, autor zbirke od sto novela “Dekameron”, remek djela koje je postalo izvor nadahnuća i nenadmašni uzor italijanske proze.

1804 – Rođen je engleski državnik i pisac Bendžamin Dizraeli, osnivač i vođa konzervativaca, premijer i  jedan od tvoraca britanskog imperijalizma.

1879 – Rođen je sovjetski diktator, porijeklom iz Gruzije, Josif Visarionovič Džugašvili (Staljin). Kao generalni sekretar Komunističke partije od 1922. do smrti 1953. bio je neprikosnoveni vladar Sovjetskog Saveza i lider komunističkog svijeta. U “čistkama” koje je sprovodio da bi se održao na vlasti stradalo je nekoliko miliona ljudi, među kojima su bili istaknuti političari, generali, intelektualci. Hegemonističkom politikom doprinio je zaoštravanju međunarodnih odnosa u vrijeme hladnog rata i okrnjio ogroman ugled Sovjetskog Saveza, stečen značajnom ulogom u slamanju fašizma u Drugom svjetskom ratu. Rezolucijom Informbiroa pokušao je 1948. da SFR Jugoslaviju stavi pod sovjetsku zonu uticaja.

1892 – Rođena je engleska književnica Sesili Izabel Ferfild, poznata kao Rebeka Vest, koja je poslije boravka u Jugoslaviji 1937. i 1941. napisala opsežno putopisno-istorijsko djelo “Crno jagnje i sivi soko”.

1905 – Na Cetinju je potpisan sporazum o uslovima ostvarivanja koncesije za izgradnju i eksploataciju barskog pristaništa i željeznice od Bara do Skadarskog jezera. Između crnogorske vlade i “Barskog društva”, odnosno italo-crnogorskog udruženja, dogovoreno je da crnogorska vlada ustanovi barsko pristanište kao slobodno, sa dodatnom slobodnom zonom, a da izgradnja željeznice otpočne kad se vlada i “Barsko društvo” sporazumiju o trasi, te da Društvo ima pravo plovidbe po Jezeru, isključivo mehaničkim sredstvima, s obavezom izgradnje pristupnih skela.

1917 – Rođen je njemački pisac Hajnrih Teodor Bel, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972, majstor kratke priče, najprevođeniji njemački pisac poslije Drugog svjetskog rata. Prvi roman “Gdje si bio, Adame?”, objavio je 1951. i od tada se potpuno posvetio književnosti. U početku je pisao o nepodnošljivosti i ispraznosti vojničkog života, a kasnije o odnosima i pojavama u modernom njemačkom društvu. Bio je predavač na Frankfurtskom univerzitetu, a aktivno je učestvovao i u političkom životu Njemačke. Poznata djela: “Mišljenja jednog klovna”, “Grupna slika s damom”, “Izgubljena čast Katarine Blum”.

1918 – U mjestima u okolini Cetinja počelo je organizovanje protivnika bezuslovnog ujedinjenja Crne Gore sa Srbijom, koji su namjeravali da se suprotstave sprovođenju odluka tzv. Velike podgoričke skupštine. Bio je to uvod u događaje poznate kao “Božićna pobuna”.

1918 – Formirana je prva vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca na čelu sa Stojanom Protićem. U vladu je ušao i  poslanik nelegitimne Podgoričke skupštine Milosav Raičević, prethodno crnogorski ministar. Formiranjem te vlade smanjena je mogućnost da kralj Nikola i emigrantska vlada značajnije utiču na rješavanje tzv. “crnogorskog pitanja” u novoj državi.

1940 – Umro je američki pisac Frensis Skot Ficdžerald. Proslavio se već prvim djelima u kojima je opisao “godine džeza”, a njegov roman “Veliki Getsbi” smatra se jednim od remek djela o “izgubljenoj generaciji”. U njemu se na svojevrstan način pominje i Crna Gora preko ordena za izvanrednu hrabrost “Orderi Di Danilo”, čiji je nosilac glavni junak romana major Džej Getsbi. “Unaprijeđen sam u čin majora, i svaka me je saveznička vlada odlikovala – pa čak i Crna Gora, mala Crna Gora, tamo negdje dolje na Jadranskom moru!” – kaže u romanu Getsbi.

1948 – U Irskoj je potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska je 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila je iz Komonvelta.

1972 – Istočna i Zapadna Njemačka potpisale su ugovor o dobrosusjedskim odnosima i uspostavile diplomatske veze, formalno završivši neprijateljstvo koje je trajalo više od dvije decenije. Time je otvoren put i za međunarodno priznanje Istočne Njemačke.

1993 – Predsjednik Rusije Boris Jeljcin raspustio je Ministarstvo bezbjednosti (bivši KGB) jer ga nije blagovremeno upozorilo na opasan razvoj događaja u zemlji i zato što, kako je rekao, instituciju koja je decenijama zastrašivala građane, nije moguće reformisati.

2004 – Skupština Srbije usvojila je, na prijedlog Srpskog pokreta obnove, izmjene zakona o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih porodica kojim se izjednačavaju prava četnika i partizana i ustanovljava “Ravnogorska spomenica 1941. godine”, pandan “Partizanskoj spomenici”.

2007 – Devet novih članica Evropske unije ušlo je u šengensku zonu, koja je uz postojećih 15 obuhvatila 24 zemlje bez kontrole na unutrašnjim granicama. U šengensku zonu ušle su Poljska, Slovačka, Mađarska, Češka, Slovenija, Malta, Letonija, Litvanija i Estonija, čime je za više od 400 miliona Evropljana omogućeno putovanje bez pasoša u zemlje obuhvaćene šengenskom zonom. U zemljama istočne Evrope proširenje šengenske zone označeno je kao posljednja etapa rušenja „gvozdene zavjese“ iz vremena hladnog rata.

2010 – Premijer Crne Gore Milo Đukanović podnio je ostavku na tu funkciju. Đukanović, koji je za dvije decenije na čelu Vlade bio šest puta, prvu ostavku podnio je u oktobru 2006. a na istu funkciju se vratio u februaru 2008. Na konferenciji za novinare kazao je da odluku o ostavci nije donio ni pod čijim pritiskom, te da mirne savjesti odlazi iz Vlade ne plašeći se eventualnih optužnica. Istoga dana glavni odbor Demokratske partije socijalista jednoglasno je za Đukanovićevog nasljednika podržao člana te partije, ministra finansija i potpredsjednika Vlade, doktora ekonomskih nauka Igora Lukšića.

2010 – Ministri zdravlja Srbije i Crne Gore Tomica Milosavljević i Miodrag Radunović potpisali su Sporazum o saradnji u oblasti zdravstva i medicinskih nauka, koji podrazumijeva  direktnu komunikaciju institucija, razmjenu kadra, kao i praćenje primjene Sporazuma o socijalnom osiguranju između dvije države.

2011 – Iz štampe je izašao prvi broj časopisa “Komuna”, koji je, s grupom novinara i entuzijasta, pokrenuo rukovodilac NVO “Svjetlost” Vildan Ramusović, u cilju očuvanja i zaštite istorijske, kulturne i naučne baštine Crne Gore. Časopis (u štampanoj i elektronskoj formi) izlazi, četiri puta godišnje, u crno-bijeloj tehnici, na 28 strana. Ima veliki broj eminentnih saradnika i tematski obuhvata cjelokupan crnogorski prostor. Karakterističnog je dizajna kome poseban pečat daju brojne raritetne fotografije, i u tom smislu podsjeća na časopise s početka prošlog vijeka. Prvi urednik “Komune” je Amer Ramusović.

2011 – Evropska komisija uvela je strogu kontrolu izvoza ljekova koji se koriste za ubrizgavanje smrtonosnih injekcija. Kompanije u Evropskoj uniji koje žele da izvezu ljekove kao što je sedativ natrijum tiopental prvo moraju da garantuju da njihovi proizvodi neće biti upotrijebljeni za izvršenje smrtne kazne, čime bi moglo biti usporeno izvršavanje smrtnih kazni u SAD-u, gdje se natrijum tiopental koristi za spravljanje smrtonosnih injekcija. Smrtna kazna u Evropskoj uniji je zabranjena, dok je u trideset četiri američke države, u kojima se i dalje izriče, natrijum tiopental zakonski obavezan kao prva od tri supstance koje se koriste za smrtonosne injekcije prilikom pogubljenja i čija je namjena da osobu uspava prije nego joj se ubrizga smrtonosni koktel. Natrijum tiopental proizvodi se u Britaniji, Italiji, Austriji i Danskoj. Odluka o zabrani izvoza tog lijeka dovela je do njegovog deficita u SAD-u a time i do znatnog pada broja izvršenih pogubljenja.

2012 – Za novog državnog sekretara Sjedinjenih Američkih Država imenovan je senator iz Demokratske stranke Džon Keri, koji je funkciju preuzeo od Hilari Klinton.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1937 – U Holivudu je održana premijera filma Volta Diznija “Snežana i sedam patuljaka”, prvog cjelovečernjeg crtanog filma u filmskoj istoriji.

1958 – General Šarl de Gol, izabran je za prvog predsjednika Pete republike.

1967 – Luis Vaškanski, prvi čovjek kojem je presađeno tuđe srce, umro je u južnoafričkom gradu Kejptaunu 18 dana poslije operacije.

2009 – U izboru Fife za najboljeg igrača u 2009. izabran je fudbaler Barselone Lionel Mesi.

PRIZNANJE NARODNE KNJIGE

Istaknuta pjesnikinja Margaret Atvud dobitnica je ovogodišnje međunarodne nagrade Književni plamen, koja će biti uručena na proljeće, saopšteno je iz izdavačke kuće Nova knjiga.

Žiri za dodjelu te nagrade jednoglasno je odlučio da Književni plamen ode u ruke Atvud, koja je istaknuta kanadska i svjetska pjesnikinja, prozaistkinja i esejistkinja.

Atvud je književnica koja se ostvarila u velikoj raznolikosti žanrova, napuštajući okvire tradicionalne beletristike da bi se oprobala i u poljima distopije, konceptualne fikcije, pa čak i grafičkih novela.

“Ona je smjela vizionarka čiji je potez da kao književno zavještanje već napisano književno djelo namjeni da se objavi u dalekoj budućnosti krajnje neobičan i jedinstven eksperiment, u isti mah je pjesnikinja i autorka romana koji su ostavili pečat u savremenoj angloameričkoj književnosti”, navodi se u saopštenju.

Peta nagrada Književni plamen biće uručena na proljeće, kada će biti organizovan akademski okrugli sto posvećen njenom književnom djelu.

Kako se navodi, žiri za dodjelu nagrade održao je više sjednica i razmatrao veliki broj izuzetnih kandidata.

Navodi se da je ovo peta godina otkako je žiri za dodjelu međunarodne književne nagrade Književni plamen Marija Vargasa Ljose počeo s radom, što je prvi mali jubilej.

“Žiri predvodi čuveni svjetski pisac Mario Vargas Ljosa, a članovi su izdavač Predrag Uljarević i profesori književnosti i esejistike Aleksandar Jerkov, Sonja Tomović Šundić i Siniša Jelušić, dočekali i prethodni dobitnici – Klaudio Magris, Orhan Pamuk i Adam Zagajevski”, dodaje se u saopštenju.

Prve godine nagradu je dobio nobelovac Mario Vargas Ljosa, koji je prihvatio da sa izdavačkom kućom Nova knjiga bude suosnivač nagrade, da nagradi dâ svoje ime i da kao predsjednik vodi žiri u odabiru nagrađenih autora.

„Posjeta slavnog peruanskog i svjetskog pisca Crnoj Gori prije pet godina, prvi susret Crne Gore s jednim dobitnikom Nobelove nagrade, još je u pamćenju kao kulturnoistorijski događaj bez presedana, s redovima koji su se protezali stotinu metara dok su čitaoci čekali na potpis slavnog književnika i rječitog kritičara posvećenog širenju slobode i ideji napretka i ravnopravnosti – jednom humanističkom idealu koji je oličen i u nazivu nove nagrade”, navodi se u saopštenju.

Dodaje se da je za ovih pet godina nagrada koja ima istaknuto mjesto u Crnoj Gori i regionu našla mjesto i na širokoj internacionalnoj sceni svjetske književnosti.

VALORIZACIJA KULTURNIH DOBARA

Plan davanja koncesija za valorizaciju kulturnih dobara za 2020. godinu i Predlog plana i Izvještaj sa javne rasprave po tom pitanju usvojen je na sjednici Vlade Crne Gore.

Kako se navodi u saopštenju Vlade, Planom je predviđeno davanje koncesija za tvrđave Besac i Goražda i zadužbinu Ljubatovića, kao oblika podsticaja privatnih investicija u obavljanju djelatnosti od javnog interesa, a radi obezbjeđivanja zaštite i očuvanja kulturnog dobra.

Na ovaj način će se postići optimalna turistička valorizacija izuzetno vrijednih prirodnih resursa i kulturnog nasljeđa.

“Glavni cilj davanja koncesija je obezbjeđenje adekvatnog tretmana nepokretnih kulturnih dobara, koji podrazumijeva sprovođenje mjera na zaštiti i unapređenju stanja, funkcionisanje i upravljanje na održivoj osnovi, ali i obezbjeđivanje eksternih izvora finansiranja za zaštitu kulturne baštine. Osim toga, na ovaj način se poboljšava turistička privreda i izgrađuje mreža turističkih destinacija, van uobičajenih ruta na primorju”, navodi se u saopštenju Vlade.