NARODNI MUZEJ

Izlozba pod nazivom ,,Plamene zore – 100 godina Komunisticke partije Jugoslavije”, u organizaciji Narodnog muzeja Crne Gore, otvorena je sinoc u Crnogorskoj galeriji umjetnosti “Miodrag Dado Duric” na Cetinju.

Na izlozbi je, kroz vise fragmenata, ispricana prica o KPJ kroz specificne teme, a njen cilj je sagledavanje, iz danasnje perspektive, uloge, istorijata i tekovina Partije. Ti segmenti su posveceni crnogorskim komunistima, NOB-u, kongresima KPJ, ideologiji, industrijalizaciji i izgradnji, stafeti mladosti, umjetnosti u doba socijalizma, a poseban dio posvecen je Cetinju – gradu heroju… Publika, izmedu ostalog, ima priliku da vidi crnogorske stafete iz 50-ih godina, pusku Save Kovacevica, logorasku kosulju Hasene Terzic, biciklo kojim je 14-godisnji Ilija Jabucanin spasio iz bolnice partizana Iliju Vujovica, biblioteku Svetozara Vukmanovica Tempa, fotografije Titovih posjeta Crnoj Gori, slike Petra Lubarde, Dorda Andrejevica Kuna i Antona Lukatelija iz perioda socrealizma, propagandne i umjetnicke filmove iz perioda ranog socijalizma, partizanske i pjesme posvecene Titu, ploce i singlove jugoslovenskih muzicara…

Posebu vrijednost izlozbi dali su gradani koji su se tokom procesa pripreme ukljucivali i svojim uspomenama i informacijama ucinili je bogatijom.

– Osvrnuti se na vijek od osnivanja i visedecenijsko postojanje Komunisticke partije Jugoslavije svojevrstan je izazov, podstaknut kulturom nezaborava, tim prije sto predstavlja osvjetljavanje iz razlicitih rakursa ne samo jedne ideologije, vec i svega onog sto su bile njene posljedice u drustveno-politickim i kulturnim zbivanjima, uopste u onovremenom zivotu. Refleksije tog vremena ocituju se i u ovdasnjim prilikama, jer su manje-vise uticale na zivote svakog od nas. Naviru asocijacije na jedno vrijeme, ideologiju i prilike koje, posmatrane s ove vremenske distance, djeluju bezbrizno, sigurno. Bilo je to vrijeme “zabranjenih tema”, ali “otkljucanih vrata” – kazala je direktorica Narodnog muzeja Crne Gore, istoricarka umjetnosti i likovna kriticarka, dr Anastazija Miranovic i dodala kako danas, globalno zivimo nesigurna, neizvjesna i nebezbjedna vremena, i ne znamo kakva nas kraktorocna buducnost iscekuje, u vremenu medijskih i svemogucih sloboda, tehnicko-tehnoloskih izuma koji ukidaju privatnost, cineci dostupnim satelitske i “poglede iza zatvorenih vrata”, gdje sve postaje prilika za vijest i medijsku sliku, senzaciju i samoreklamerstvo selfie civilizacije.

– Bez valjanog pogleda na sebe bivse ne mozemo graditi ni sebe/nas buduce. Zato se ovom prilikom osvrcemo na najznacjnija pregnuca i dostignuca KPJ koja bastinimo i koja smo kao drustvo naslijedili, kojim se ponosimo i koje ne smijemo da zaboravimo, kao ni ono lose sto je produkovalo to vrijeme, da se ne bi ponovilo – naglasila je dr Anastazija Miranovic. Ona je zakljucila da su bratstvo i jedinstvo i antifasisticko nasljede NOR-a, markantne vrijednosti i oslonci savremene Crne Gore, utemeljeni u junackoj i cojskoj tradiciji i istoriji nase zemlje, duboko ukorijenjeni u crnogorskom habitusu i da se odrazi tih stremljenja ocituju u kulturi i umjetnosti ondasnje Jugoslavije.

Izlozbu je otvorio predsjednik SUBNOR-a i antifasista Crne Gore, akademik Zuvdija Hodzic, koji je kazao da je casna i odgovorna namjera Narodnog muzeja Crne Gore da na dokumentovan i argumentovan nacin prikaze razvojni put KPJ i KPCG.

– Projekat “Plamene zore” i ova izlozba potvrduju misao Viktora Igoa da naprijed ne vuku lokomotive nego ideje i da nije vazno ko ce nas naslijediti nego ko ce nas nastaviti. Zapravo, potvrduju poruku Roze Garodija da biti vjeran ognjistu predaka ne znaci cuvati pepeo nego prenositi plamen. Ovdje na Cetinju, kao i svekolikoj Crnoj Gori, to znaci prenositi lovcensku zublju, onu sto nit dogori nit svjetlost gubi – istakao je akademik Hodzic.

Izlozbu prati knjiga u izdanju Narodnog muzeja Crne Gore sa serijom strucnih tekstova koji osvjetljavaju KPJ iz razlicitih uglova, od opstih istorijskih do tekstova koji se bave pojedinacnim fenomenima. Autori tekstova u knjizi su istoricari Dragan Markovina, Zivko Andrijasevic, Adnan Prekic, Filip Kuzman, Bozena Miljic, istoricarke umjetnosti Anastazija Miranovic, Milanka Todic, Ljiljana Karadzic i filozofkinja Sladana Kavaric.

U programu otvaranju ucestvovali su horovi “Antivari musica” iz Bara i hor “Zahumlje” iz Niksica i solistice Dusanka Belada, Mihaela Jovovic i sopran mr Akeksandra Vojvodic – Jovovic. Odlomke iz Lalicevih djela citao je glumac Jovan Dabovic

Partneri Narodnog muzeja u organizaciji izlozbe su Muzej Jugoslavije iz Beograda, Crnogorska kinoteka, Nacionalna biblioteka Crne Gore “Durde Crnojevic”, JU Muzeji i galerije Podgorice, Skupstina Crne Gore, Opstina Andrijevica, kao i veliki broj drugih institucija i pojedinaca.

Kustosi izlozbe su dr Anastazija Miranovic, Ljiljana Karadzic, Filip Kuzman i Vukan Raznatovic, a saradnici na projektu su Bozena Miljic, Luka Jovanovic i Ivan Mijanovic, a ista ce biti u postavci do 1. aprila 2020. godine. U toku trajanja izlozbe bice organizovano niz kompatibilnih, pratecih programa.pratecih programa.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1221. roden je Alfonso X Uceni, kralj Kastilje i Leona, utemeljivac zakonodavstva, pokrovitelj nauke i knjizevnosti, pobornik vjerske tolerancije. Pokrenuo je pisanje spanske istorije i astroloskih djela, a njegovom zaslugom prevedeni su Biblija, Talmud i Kuran.

1831 – Dvodnevni strajk lionskih tkaca prerastao je u organizovani ustanak lionskih radnika. Ustanici su zauzeli kljucne punktove u Lionu i uspostavili privremenu vladu. Njihovi zahtjevi za povecanje nadnica nijesu prihvaceni, a vojska je pocetkom decembra ugusila ustanak.

1852 – Crnogorci su drugi put poharali Zabljak na Skadarskom jezeru, koji je bio znacajno tursko uporiste. Napad je izveden na slican nacin kao i 1835, a grupa od trideset Rijecana na celu s Kenjom Jankovicem izvukla je iz grada pet topova. Ipak, po savjetu Rusije, knjaz Danilo je naredio Rijecanima da napuste grad Zabljak.

1855 – U Senti je roden Stevan Sremac, najizrazitiji predstavnik srpske humoristicke proze i jedan od najznacajnijih pisaca srpskog realizma. Opisivao je zivot s humorne strane i s izvrsnim poznavanjem sredine o kojoj je pisao. U tom smislu posebno se izdvaja Nis, njegov esnafski stalez i odnosi izmedu bogatih i siromasnih. Poznata djela: “Ivkova slava”, “Zona Zamfirova”, “Pop Cira i pop Spira”.

1879 – Osnovano je Lucko kapetanstvo u Baru. Nakon oslobodenja Bara, malu tursku luku na Pristanu trebalo je obnoviti i stvoriti uslove za sigurniji prihvat brodova. Trebalo je, takode, obnoviti i svjetionik na Volujici. Lucko kapetanstvo u Baru staralo se o bezbjednosti plovidbe na Primorju, Bojani i na Skadarskom jezeru.

1883 – Roden je meksicki slikar i dekorater Hose Klemente Orosko, osnivac novog meksickog likovnog izraza koji je prekinuo s evropskom tradicijom i nasao inspiraciju u autohtonoj umjetnosti pretkonkvistadorskog doba, koristeci indijanske i meksicke motive. Radio je freske na javnim zgradama u Meksiku i Sjedinjenim Americkim Drzavama. Smatra se najvecim slikarom murala u 20. vijeku.

1918 – Dragutin Milutinovic, komandant srpskih jadranskih trupa koje su poslate u Crnu Goru da osiguraju prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, javio je srpskoj vrhovnoj komandi da se, kako je naveo: “sjutra, 24. ovog mjeseca, sastaje ovdje u Podgorici narodna skupstina, koja ima da proklamuje ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Potrebno je, saopstio je Milutinovic, da odluka crnogorske narodne skupstine bude od nase vlade prihvacena i da vlasti u Crnoj Gori odmah budu organizovane po nasim zakonima. Od brzine, kojom se ova odluka usvoji, i u djelo provede, zavisi dalji tok dogadaja” – izvjestavao je Milutinovic.

1933 – Roden je poljski kompozitor Ksistof Penderecki, najmarkantnija licnost poljske avangardne muzike u drugoj polovini 20. vijeka. Poznata djela: “Emanacije”, “Tuzbalica za zrtve Hirosime”, “Muka po Luki”, opere “Davo iz Ludena”, “Kralj Ibi”.

1976 – Umro je francuski pisac i politicar Andre Malro, ucesnik Kineske revolucije (1924-27), Spanskog gradanskog rata, jedan od lidera Pokreta otpora u Drugom svjetskom ratu, clan Francuske akademije, De Golov ministar kulture od 1959. do 1969. Vec nakon prvih djela postao je pristalica “angazovane literature” i clan antifasistickog fronta pisaca. U svojoj prozi, a posebno u romanima, izrazio je brojne moralne, socijalne i politicke dileme savremenog covjeka. Poznata djela: “Kraljevski put”, “Ljudska sudbina”, “Iskusenje Zapada”, “Antimemoari”.

1995 – Umro je francuski filmski reziser Luj Mal, jedan od najznacajnijih predstavnika francuskog “novog talasa”. Svojim prvim filmom “Lift za gubiliste” (1958), u kome glavnu ulogu igra legendarna Zana Moro, a muziku je komponovao takode slavni Majls Dejvis, od jednostavne krimi-price stvorio je remek-djelo koje ce uticati na mnoge filmske stvaraoce. Pored “Lifta za gubiliste”, poznati su i njegovi kasniji filmovi- “Ljubavnici”, “Zaza u Metrou”, “Privatan zivot”.

2007 – U specijalnom pozoristu – satri, postavljenoj na prostoru nazvanom po papi Jovanu Pavlu II u univerzitetskom kampusu Tor Vergata u Rimu, izvedena je prva vatikanska opera, koju je po Danteovoj “Bozanstvenoj komediji” napisao monsinjor Marko Frisina. Jedna od karakteristika opere je i svojevrsno odredenje onozemaljskog mjesta za pop muziku: pank, rok, dzez i metal prate, naime, zbivanja u Paklu, Gregorijanska muzika – zbivanja u Cistilistu, dok u Raju preovladavaju lirska i simfonijska muzika.

2010 – U Podgorici je, u 59. godini, umro pjesnik Savo Lekic, dugogodisnji lektor u dnevnom listu ,,Pobjeda”. Roden je u Bukoviku u Crmnici; osnovnu skolu zavrsio je u Sotonicima i Brcelima, gimnaziju u Titogradu, a Filoloski fakultet u Beogradu. Objavio je tri knjige poezije: ,,Nocni stihovi”, ,,Tihi rusitelj” i ,,Grada za sjenku”, kao i knjigu fantasticnih prica “Lovac na leptire”.

2011 – U Podgorici su se sastali predsjednik Srpske napredne stranke Tomislav Nikolic i lider Demokratske partije socijalista Milo Dukanovic. Nikolic je nakon susreta izjavio da mu ne predstavlja problem to sto je Crna Gora priznala nezavisnost Kosova jer su to ucinile, kako je rekao, i 22 zemlje Evropske unije. ,,Mi se ne mijesamo u unutrasnje stvari Crne Gore, gradani sami biraju vlast”, kazao je Nikolic. Tokom posjete Podgorici, Nikolic se sastao i s liderima Nove srpske demokratije Andrijom Mandicem i Goranom Danilovicem, te sa dijelom rukovodstva SNP-a. Nakon sastanka Nikolic je rekao da ako ,,Srbi u Crnoj Gori i Nova srpska demokratija zele da se bore za svoj status koji nije status manjine”, mogu racunati na podrsku Srpske napredne stranke, ciji je on lider.

2011 – U okviru projekta ,,U redu je biti drugaciji”, koji su promovisali Centar za gradansko obrazovanje i LGBT Forum Progres u Podgorici, premijerno je prikazan prvi LGBT spot u Crnoj Gori, mladog reditelja Danila Marunovica. Spot koji na najradikalniji nacin do sada afirmise LGBT prava u Crnoj Gori, izazvao je burne i podijeljene reakcije u javnosti.

2012 – U Podgorici je odrzan Peti kongres SUBNOR-a i antifasista Crne Gore. Kongresu su prisustvovali predsjednici drzave i parlamenta Filip Vujanovic i Ranko Krivokapic, kao i delegacije iz Srbije, Hrvatske i Ukrajine. Na Kongresu je usvojena rezolucija o daljem razvoju boracke organizacije i promovisana nova himna.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1889 – U Pale rojal salonu u San Francisku postavljen je prvi dzuboks.

2008 – Na Evropskom prvenstvu za mlade seniore u Zagrebu, crnogorski dzudista Marko Radulovic osvojio je bronzanu medalju.

CETINJE

Izlozba pod nazivom “Plamene zore 100 godina Komunisticke partije Jugoslavije”, koju organizuje Narodni muzej Crne Gore, otvorena je veceras u Crnogorskoj galeriji umjetnosti Miodrag Dado Duric na Cetinju.

Izlozbu je otvorio predsjednik SUBNOR-a i antifasista Crne Gore Zuvdija Hodzic, koji je istakao da je cilj postavke sagledavanje, iz danasnje perspektive, uloge, istorijata i tekovina KPJ.

BOGDANOVIC

Ministar kulture Aleksandar Bogdanovic rekao je da su tekuce konzervatorsko-arheoloske aktivnosti na lokalitetima sa steccima prioritet kada su u pitanju mjere iz oblasti kulture na durmitorskom podrucju.

Kako navode, Bogdanovic je boravio danas u posjeti opstinama Savnik i Zabljak, tokom koje se sastao sa lokalnim rukovodstvom i predstavnicima ustanova kulture.

Tokom susreta sa predsjednikom Opstine Savnik Mijomirom Vujacicem i njegovim saradnicima, vise rijeci bilo je o ulaganjima u objekte kulture na tom podrucju.

Naglaseno je kako je nedavna obnova Kuce Pekica bila uspjesna, tim prije jer su u njoj vec odrzane i prve umjetnicke smotre.

“U narednom periodu potrebno je osmisliti dodatne programe, kako bi taj objekat bio valorizovan u potpunosti”, naglasio je Bogdanovic.

Razgovarano je i o inicijativi za adaptaciju kuce Novice Cerovica, pri cemu je naglaseno kako je Ministarstvo kulture u potpunosti spremno da podrzi pomenuti projekat.

Tokom razgovora sa predsjednikom Opstine Zabljak Veselinom Vukicevicem i rukovodiocima lokalnih ustanova kulture, u fokusu su bile tekuce aktivnosti u Barama Zugica i Novakovicima, gdje su u toku mjere na konzervaciji nekropola sa steccima.

“Vlada Crne Gore u navedene je aktivnosti tokom dvije posljednje godine ulozila 30 hiljada eura, sto ce biti nastavljeno i u periodu koji slijedi”, rekao je Bogdanovic.

Bogdanovic je predlozio rukovodstvu Opstine Zabljak da razmotri inicijativu o uspostavljanju muzeja posvecenog kulturi i istoriji durmitorskog kraja, sto bi, kako je naglasio, naislo i na podrsku Ministarstva kulture.

On je porucio rukovodstvu lokalnih ustanova kulture da pripremaju i konkurisu projektima kod Ministarstva kulture, pri cemu je predlozio i da u njihovu realizaciju bude ukljucen sto veci broj lokalnih umjetnika.

“Tokom danasnjih posjeta, posebno smo govorili o tekucim projektima – u prvom redu onim koji teku u kontinuitetu, a ticu se arheoloskih i konzervatorskih mjera na vise lokaliteta sa nekropolama stecaka. Samo u posljednje dvije godine u tu svrhu ulozili smo 30.000 eura i sigurno je da cemo i dogodine nastaviti sa tim mjerama”, dodao je Bogdanovic.

Bogdanovic se sa danasnjim sagovornicima saglasio da radovi na svim lokalitetima moraju biti obavljeni sto temeljnije.

“Uz to, moja danasnja poruka je i da u potpunosti stojimo na raspolaganju lokalnim ustanovama kulture – ovdje smo bili i kako bi ih motivisali da nam prijave svoje projekte i da zajedno radimo na kreiranju kulturne ponude kao dodatnog segmenta namijenjenog ne samo lokalnom stanovnistvu, vec i sve brojnijim posjetiocima durmitorskog kraja”, zakljucio je Bogdanovic nakon danasnjih posjeta.

U KIC-U

Vece sa piscem Stefanom Simicem pod nazivom “Teatar iskrenosti” bice odrzano u organizaciji Kulturno – informativnog centra “Budo Tomovic” 25. novembra u Multimedijalnoj sali KIC-a, sa pocetkom u 19 sati.

“Teatar iskrenosti” je nestandardno knjizevno vece otvorene forme, koje predstavlja spoj monodrame, tribine, ispovijesti, kabarea i stand up-a. Pisac najavljuje ovo vece kao “nezaboravno, prepuno radosti, dubine, iskrenosti, nadahnuca, smijeha, svega onoga sto danas nedostaje i razbija ustaljene forme.”

Stefan Simic roden je 1989. godine u Paracinu. Studirao je sociologiju, a bavi se pisanjem proze i poezije. Do sada je objavio cetiri knjige: “Pustite nas” (2012), “Odjeci ljudskog” (2013), “Generacijama koje rastu bez poezije” (2016) i “Rekoh…i olaksah dusu” (2019), ali ono po cemu je najprepoznatljiviji su upravo knjizevne tribine koje godinama odrzava u zemljama regiona. Specificnim stilom pisanja, kao i zanimljivim nacinom izrazavanja na svojim nastupima, privukao je veliku paznju javnosti u Srbiji i regionu.

URUCENJE 28. NOVEMBRA

Dramaturg i pisac, Bozo Koprivica, ovogodisnji je dobitnik nagrade “Veljko Mandic”, koja se dodjeljuje za poseban doprinos pozorisnom stvaralastvu, saopsteno je na konferenciji za novinare u Niksickom pozoristu.

Koprivici ce to prestizno priznanje biti uruceno 28. novembra na svecanom otvaranju 16. Medunarodnog festivala glumca u Niksickom pozoristu.

Odluku da se priznanje dodijeli Koprivici, donio je ziri u sastavu: Andro Martinovic (predsjednik) i clanovi Sonja Nikcevic i Vojislav Krivokapic.

25. NOVEMBRA

Koncert Orkestra Saveza slijepih Crne Gore bice odrzan u ponedeljak, 25. novembra, u Velikoj sali Kulturno – informativnog centra “Budo Tomovic”, sa pocetkom u 20 sati.

Kako je navedeno u najavi, publika ce uzivati u pop, rok i izvornim kompozicijama, kao i u prvoj autorskoj pjesmi orkestra “Svjetlost duse”.

Pored orkestra, u programu ce ucestvovati i gosti iz Srbije i Makedonije, gdje je orkestar u prethodnim mjesecima odrzao koncerte.

Koncert je dio projekta “Muzikom ka inkluziji” koji Savez slijepih Crne Gore realizuje uz podrsku Ministarstva kulture.

Ulaz je besplatan.

CNP

Koncert Crnogorskog simfonijskog orkestra u saradnji sa Fondacijom festivala Pucinijano i Muzickim centrom Crne Gore bice odrzan u subotu 23. novembra u 20 sati na Velikoj sceni Crnogorskog narodnog pozorista.

Kako je soapsteno iz CNP-a, pod dirigentskim vodstvom Alberta Veronezija, crnogorski simfonicari ce izvoditi orkestarske numere iz opera Duzepea Verdija, Dakoma Pucinija, Doakina Rosinija, Pjetra Maskanjija i Rudera Leonkavala.

Italijanski dirigent Alberto Veronezi, podsjecaju, zapoceo je karijeru tokom studija klavira, komponovanja i dirigovanja, na konzervatorijumima Duzepe Verdi u Milanu i San Pjetro a Majela u Napulju. Godine 1992. osnovao je orkestar Gvido Kanteli u Milanu, kojeg je tokom 90-ih prevodio na Uskrsnjem festivalu u Salzburgu na poziv Klaudija Abada, potom u milanskoj Skali, Santa Ceciliji u Rimu, Teatru Mado muzikale Fjorentino i BAM u Njujorku.

Veronezi je umjetnicki direktor Festivala u Tore del Lagu Pucini, a od 2015. i njegov je predsjednik. Na ovom festivalu izveo je sva djela D. Pucinija i dobio nagradu Abjati za operu Boemi. Od 2010. do 2016. bio je muzicki direktor Njujorskog operskog orkestra i umjetnicki i muzicki savjetnik novog Grand teatra u Tjendinu, Kina (2012-2014). Radio je kao muzicki direktor Filharmonije Gradskog pozorista u Bolonji i teatra Petruceli u Bariju, a 2001. godine, nakon sto pobjeduje na javnom konkursu, postaje muzicki direktor Sicilijanskog simfonijskog orkestra (2001-2011).

Njegovi dirigentski angazmani ove sezone ukljucuju nastupe u: Beckoj drzavnoj operi, Kolonu Buenos Ajresa, Operi Lijeza, Narodnom pozoristu u Bukurestu, Rimskom narodnom pozoristu i Tore del Lago Pucini festivalu. Prethodnih sezona dirigovao je u: Palati umjetnosti u Budimpesti, Operskom festivalu u Savonlini (Finska), Budimpestanskoj nacionalnoj operi, Kraljevskom pozoristu La Mone u Briselu, Njemackoj operi u Berlinu, Teatru Mado muzikale Fjorentino u Firenci, Gradskom pozoristu Bolonje, Karnegi i Averi Fiser holu u Njujorku, Sangajskoj operi, NHK u Tokiju, Nacionalnom pozoristu u Atini i Operi Tel Aviva.

Veronezi je oficijelni umjetnik berlinskog Dojc gramofona za koji je snimio 7 albuma, saradujuci sa umjetnicima poput Plasida Dominga, Roberta Alanje i Andele Georgiju. Upravo je objavio Masneovu operu Navarka za Vorner klasiks s Robertom Alanjom, Aleksandrom Kurzak i Operskim orkestrom Njujorka. Kritike njegovih koncerta su objavljivane u casopisima kao sto su: Njujork Tajms, Vasington post, Independent, Gardian, Spigel, Korijere dela sera, La Republika, itd.

Crnogorski simfonijski orkestar nastupio je prvi put 14. decembra 2007. godine na Cetinju. Tokom svog djelovanja, na gotovo tri stotine koncerata u zemlji i inostranstvu (Albanija, Bosna i Hercegovina, Francuska, Hrvatska, Italija, Srbija, Rusija, Sjeverna Makedonija, Turska) orkestar je izveo najznacajnija ostvarenja simfonijskog zanra, velika vokalno-instrumentalna djela poput Simfonije br. 9 Ludviga van Betovena i Rekvijema Duzepea Verdija, kao i ostvarenja domacih autora. Sa njim su, izmedu ostalih, nastupili: Monserat Kabalje, Misa Majski, Ivo Pogorelic, Ilja Gringolc, Roman Simovic, Milos Karadaglic, Denis Sapovalov, Simon Trpceski i Stefan Milenkovic. Crnogorski simfonijski orkestar je okosnica muzickog zivota u Crnoj Gori i jedan od najznacajnijih generatora razvoja savremene crnogorske kulture.

BIBLIOTEKA BUDVA

U organizaciji Narodne biblioteke Budve u subotu 23. novembra u 20 sati u holu Akademije znanja bice promovisan roman Geto Veselina Gatala, saopsteno je iz JU Narodna biblioteka Budva.

O romanu ce govoriti prof. Jelena Kunarac, prof. Krsto Vukovic i autor, Veselin Gatalo.

Kako navode iz te JU, roman Geto smatra se jednom od “najsubverzivnijh” knjiga novije bosansko-hercegovacke knjizevnosti.

“Rijec je o nadrealnom prikazu futuristicke Bosne i Hercegovine kao varvarskog geta koji je proizisao iz mnostva stvarnih referenci koje sugerisu da zivot u postdejtonskoj Bosni i nije daleko od geta u kom prezivljavaju samo najbeskrupulozniji i oni koji znaju tajnu prelaska Zida, razni sverceri. Roman je nagraden nagradom ‘Sfera’ kao najbolje knjizevno SF ostvarenje objavljeno u Hrvatskoj u 2006. godini. Ocekuje se ekranizacija romana Geto”, navodi se u najavi dogadaja.

Bosanskohercegovacki knjizevnik i novinar Veselin Gatalo, aktivan je u medijima kao intelektualac, pise kolumne, gostuje na TV-u te kriticki komentarise aktuelna drustvena i politicka pitanja. Bio je jedan od urednika emisije REFLEX na OBN televiziji, pisao za Status, mostarski nedeljnik Republika, Motrista, Zarez, Album, Kolaps, NIN, Slobodnu Bosnu, Fantom slobode, list Azra, portale Buka, Bljesak i Poskok te druga izdanja, za francuski Hopala, ceski casopis Kartki i druge. Objavljena djela: Vrijeme mesinganih peril,1998; Siesta, Fiesta, Orgasmo, Riposo, 2004; Rambo, Drumski i Onaj treci, 2005; Ja sam pas… I zovem se Salvatore,2005; GETO, 2006; Kmezavi narednici,2006; Cefe Oxygen, 2007; Price za nemirnu noc, 2008;Polja cemerike, 2008; Vuk 2009; Slika s uspomenom, 2009; Princeza od zida: roman, 2010; Zenska strana svijeta: studija zenske nevolje jugoistocno od Slovenije, 2013; Drame 2014. Siroj javnosti poznat je i kao jedan od inicijatora podizanja spomenika Brusu Liju u Mostaru. Urednik je i voditelj emisije Ljudovanje na Radio-televiziji Republike Srpske (RTRS).

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1819. rodena je engleska knjizevnica Meri En Evans, poznata kao Dzordz Eliot, jedna od utemeljivaca engleskog psiholosko-socijalnog romana. Kao pseudonim koristila je musko ime da bi obezbijedila sto bolji tretman svojim djelima u javnosti, ali i da bi sacuvala privatnost. U svojoj prozi, protkanoj humanim osjecanjima i humorom, slikala je zivot i zbivanja karakteristicna za manje sredine u Engleskoj svoga vremena. Poznata djela: “Sajlas Marner” i “Vodenica na Flosi”.

1869 – U Parizu je roden romansijer, esejista i kriticar Andre Zid, jedna od najkontroverznijih i najuticajnijih licnosti francuske knjizevnosti 20. vijeka. Svojim djelima, koja se odlikuju izuzetnim stilom, iskrenoscu i prezirom prema predrasudama, uticao je na Kamija, Sartra i druge pisce. Odredeno vrijeme bio je privrzen ideji komunizma, ali nakon boravka u Sovjetskom Savezu promijenio je misljenje. Od 1942. do kraja Drugog svjetskog rata zivio je u Africi. Nobelovu nagradu za knjizevnost dobio je 1947. Poznata djela: romani “Kovaci laznog novca”, “Podrumi Vatikana”, “Pastoralna simfonija”, putopisi “Povratak iz SSSR-a”, “Putovanje u Kongo”, “Dnevnik”.

1889 – Na Cetinju je potpisan sporazum izmedu turskih i crnogorskih komesara o nepokretnoj imovini iseljenika iz Niksica. Prema prvom clanu tog sporazuma, iseljenici iz Niksica bili su slobodni da po svojoj volji predaju svoja nepokretna dobra. U pogledu prodaje kuca, basta i druge imovine u samom gradu, bili su obavezni da ih, uzivajuci istu slobodu, daju na procjenu lokalnim vlastima.

1900 – U Kolasinu je, pod nazivom <>, osnovano prvo drustvo trezvenosti u Crnoj Gori. Osnivac je bio dr Jovan Kujacic, koji je tvrdio da “iz sviju pokretaca za stvaranje sklonosti za jektiku, svakako ni jedan ne nosi na sebe vise odgovornosti od alkohola i alkoholizma”. Pored cuvanja narodnog zdravlja, drustvo je dalo veliki doprinos napretku kolasinskog kraja.

1913 – Roden je Edvard Bendzamin Britn, jedan od najznacajnijih engleskih kompozitora 20. vijeka. S operskim pjevacem Piterom Pirsom osnovao je 1948. Aldeburski muzicki festival. Poznata djela: “Piter Grajms”, “Otmica Lukrecije”, “Ratni rekvijem”, “Proljecna simfonija”.

1916 – Umro je americki pisac, socijalist Dzek London, jedan od najcitanijih autora u prvoj polovini 20. vijeka. Napisao je oko pedeset knjiga pripovijedaka i romana. Zbog simpatija za obespravljene cesto je uporedivan s ruskim piscem Maksimom Gorkim. Poznata djela: “Zov divljine”, “Bijeli ocnjak”, “Mjeseceva dolina”, “Ljudi s dna” .

1944 – Ponovo je otvoren Zetski dom na Cetinju, u kome je pocelo da radi Narodno pozoriste Narodne Republike Crne Gore. Narodno pozoriste prestalo je da radi 1955, u junu mjesecu, a njegovu ulogu preuzelo je Crnogorsko narodno pozoriste u Titogradu. Zetski dom ponovo je obnovio pozorisnu misiju 1995. pod imenom Kraljevsko pozoriste Zetski dom. Inace, prva predstava u tom zdanju izvedena je 1888.

1963 – U Dalasu, Teksas, ubijen je Dzon Ficdzerald Kenedi, najmladi americki predsjednik, izabran 1960, i prvi katolik na toj funkciji. Za izvrsenje atentata osumnjicen je Li Harvi Osvald, kojeg je dva dana kasnije u policijskoj stanici ubio Dzek Rubi. Kenedi je doprinio unapredenju medunarodnih odnosa i mira u svijetu i borio se protiv rasne diskriminacije. Dobitnik je Pulicerove nagrade za knjigu “Profili hrabrosti”.

1963 – Umro je engleski knjizevnik Oldos Haksli, jedan od najistaknutijih evropskih esejista 20. vijeka, kosmopolita i aktivista pacifistickog pokreta. Zbog ozbiljnog oboljenja ociju u ranoj mladosti odustao je od studija biologije i medicine, i zato je, kako je sam govorio, studirao knjizevnost. Po zavrsetku studija radio je odredeno vrijeme kao novinar, a kasnije se potpuno posvetio pisanju. Njegovi “romani ideja” zasnovani su na esejistickim modelima rasprava i sukoba nacela. Poznata djela: “Kontrapunkt zivota”, “Vrli novi svijet”, “Slijepi u Gazi”.

1995 – Nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma kojim je okoncan Bosanski rat, Savjet bezbjednosti UN suspendovao je ekonomske sankcije SR Jugoslaviji i poceo skidanje embarga na oruzje drzavama nastalim od bivse Jugoslavije. SR Jugoslavija bila je pod ekonomskom blokadom 1.253 dana, odnosno od 31. maja 1992.

2000 – Emil Zatopek, legendarni ceski trkac i jedini atleticar koji je osvojio tri zlatne medalje u trkama na duge staze na jednoj Olimpijadi, umro je u Pragu u 78. godini. Prvo olimpijsko zlato osvojio je u Londonu 1948, a tri olimpijske zlatne medalje u Helsinkiju 1952. Zatopek je 1. decembra proglasen za ceskog sportistu stoljeca.

2005 – Skupstina Crne Gore usvojila je Zakon o bezbjednosti saobracaja. Prema novom zakonu ako vozac u roku od dvije godine dobije devet kaznenih bodova oduzima mu se vozacka dozvola na tri mjeseca. Vozaci tokom dana moraju voziti s upaljenim oborenim svjetlima, ne smiju koristiti mobilni telefon tokom voznje, niti voziti automobile sa zatamnjenim staklima. Za prekrsaje u saobracaju Zakonom su predvidene i novcane kazne do 150 eura.

2005 – Pedesetjednogodisnja Angela Merkel postala je prva zena kancelar Njemacke, cime je okoncana politicka neizvjesnost koja je trajala od 18. septembra kada su na saveznim izborima Merkelini konzervativci pobijedili Srederove socijaldemokrate. Merkelova je zbog takvog rezultata bila primorana da formira koaliciju sa socijaldemokratima, decenijskim rivalom njene Hriscansko- demokratske unije.

2006 – U Podgoricu je doselio Dzon Alva Dajson, prvi britanski rezidentni ambasador u Crnoj Gori od 1916, kada je njegov imenjak Dzon Frensis Carls de Salis napustio Cetinje u koje je umarsirala austrougarska vojska.

2007 – Lideri sest politickih partija u Bosni i Hercegovini usvojili su u Sarajevu akcioni plan za sprovodenje “Mostarske deklaracije”, koja se odnosi na reformu policije u toj zemlji u skladu s evropskim principima.

2012 – Odlukom specijalnog vijeca Viseg suda u Podgorici oslobodena su u ponovljenom procesu devetorica pripadnika MUP-a Crne Gore optuzbe da su pocinili ratni zlocin protiv civilnog stanovnistva, tako sto su 1992. iz Crne Gore nezakonito deportovali gradane Bosne i Hercegovine i predali ih vlastima Republike Srpske. Oslobadajuca presuda istovjetna je s prethodnom iz marta 2011, u kojoj je napisano da optuzeni kao pripadnici MUP-a Crne Gore nijesu bili dio oruzanih snaga SRJ, te se ne moze prihvatiti da su krsili pravila medunarodnog prava.

2012 – Crnogorska drzavna nagrada ,,Miroslavljevo jevandelje” dodijeljena je knjizevniku Andreju Nikolaidisu za knjigu ,,Odlaganje. Parezija”.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1497 – Trazeci morski put u Indiju, Portugalac Vasko da Gama postao je prvi moreplovac koji je oplovio Rt dobre nade, na krajnjem jugu Afrike.

1899 – Dr Valtazar Bogisic, autor poznatog Imovinskog zakonika za Crnu Goru iz 1888, zbog zdravstvenih problema podnio je ostavku na mjesto ministra pravde Knjazevine Crne Gore.

2004 – U Visem sudu u Podgorici pocelo je sudenje Damiru Mandicu, optuzenom za ubistvo glavnog urednika lista “Dan” Duska Jovanovica 27. maja u Podgorici.

2007 – U 81. godini, u Lozani je umro slavni francuski koreograf Moris Bezar, jedan od osnivaca modernog plesa.