FESTIVAL FILMOVA O LJUDSKIM PRAVIMA

Deseto jubilarno izdanje Crnogorskog festivala filma o ljudskim pravima “Ubrzaj”, pocece u utorak 10. decembra sa projekcijom filma “Dnevnik Diane Budisavljevic”, rediteljke Dane Budisavljevic.

Kako su saopstili organizatori fokus festivala je na suocavanju sa prosloscu, rodnoj ravnopravnosti i LGBT pravima, uz brojne prozimajuce savremene ljudskopravaske izazove predstavljene kroz vizuru vrhunskih filmova najnovije produkcije.

“Ubrzaj” donosi najvise premijera do sada, ali i izlozbu i niz panel diskusija.

Drugi dan Festivala “Ubrzaj”, 11 decembra, pocinje u 16.30 sati otvaranjem izlozbe fotografija “Iza sedam logora: od zlocina kulture do kulture zlocina”, autora Hrvoja Polana, u holu Scene Studio CNP-a, a na otvaranju ce govoriti Natasa Govedarica, programska direktorka ForumZfD kancelarije u Beogradu i Milos Vukanovic, istoricar i savjetnik u CGO-u.

Od drugog dana, 11. decembra, slijede i cetiri filma iz programa “Ubrzajmo rodnu ravnopravnost”. To su “Nase majke”, reditelja Cezara Diaza, koji ce biti prikazan u 17 sati, kandidat je za Oskara a bavi se posljedicama dugogodisnjeg gradanskog rata u Gvatemali. Zatim “Edna”, reditelja Vuka Mitevskog, u 18.30 h. Projekcija filma “Nocna sesija”, reditelja Petra Tomadzea, slijedi u 18.45 sati.

Film “Golda”, reditelja Sagi Bornstein, Udi Nir i Shani Rozanes, prikazuje se 13. decembra u 17 sati, a to je uzbudljiva prica o mandatu izraelske premijerke Golde Meir – od iznenadujuceg uspona na vlast i zadivljujuceg medunarodnog ugleda kao ‘kraljice jevrejskog naroda’ do tragicnog i usamljenog pada.

“RBG”, rediteljke Dzulije Koen i Betsi Vest, publika ce imati prilike da vidi u petak od 18.30. Zatim slijedi kratki film “Dnevni otpust”, u reziji Martina Vintera, u petak u 20.25 sati.

Ovaj program zavrsava film “Alis i gradonacelnik”, reditelja Nikolasa Parisera koji se prikazuje od 17 sati.

“LGBTI prava izvan cetiri zida – jednakost za sve” predstavlja tri filma tokom treceg dana Festival “UBRZAJ” koja su vec pokrenula niz pitanja iako je njihov filmski zivot tek poceo.

“Miler i sin”, rediteljke Aser Jelinski, “Gender Derbi”, rediteljke Kamile Daklier, “I onda smo plesali”, reditelja Levana Akina i kratki film “Udaljenost izmedu nas i neba”, reditelja Vasilisa Kekatosa, koji se iz Kana vratio sa Zlatnom palmom za najbolji kratki film i Queer nagradom za najbolji kratki film.

Program “Suocavanje sa prosloscu” donosi niz raznovrsnih filmova sa politickom osnovom.

“Koja je ovo drzava”, reditelja Vinka Bresana, na programu je u utorak, 11. decembra od 19h. “Hladni slucaj Hammarskjold”, reditelja Madsa Brugera, takode je drugog dana od 21.30 h. “Upoznati Gorbacova”, autora Vernera Herzoga, na repertoaru je cetvrtog dana u 21.15 h.

Festival “UBRZAJ 2019”, zatvara maestralni film Patricia Guzmana “Kordiljeri snova”, u subotu u 20 h.

Festival centralni program ima u Podgorici od 10. do 14. decembra na Velikoj sceni i Studio sceni Crnogorskog narodnog pozorista. Prateca izdanja su u Beranama 11. i 12. decembra u Centru za kulturu Berane i gimnaziji “Panto Malisic”, kao i Kotoru u Kino “Boka” i u gimnaziji “Kotor” 13. i 14. decembra. U Podgorici ce biti organizovan jedan panel o suocavanju sa prosloscu i jedan o LGBT pravima, dok ce u Beranama i Kotoru biti organizovane diskusije o rodnoj ravnopravnosti.

Festival se organizuje uz podrsku Ministarstva kulture, njemackog Foruma ZfD, Ministarstva ljudskih i manjinskih prava, pracenu medijskom podrskom RTCG, Vijesti, Radio Berana, Radio Kotora i portala CdM, a u partnerstvu sa Crnogorskim narodnim pozoristem, opstinama Kotor i Berane, BELDOCS-om, Sarajevo Film Festivalom, Crnogorskom kinotekom, gimnazijama ,,Panto Malisic” i ,,Kotor”, Centrom za kulturu Berane i Medunarodnom mrezom festivala ljudskih prava.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 43. godine p.n.e. umro je Marko Tulije Ciceron, rimski politicar, pisac i cuveni govornik. Bio je republikanac, protivnik Cezara i Antonija. Ostavio je veliki boj govora, djela i bogatu prepisku. Smatra se najvecim rimskim piscem u pogledu stila i jezika. Njegovi govori predstavljaju najznacajniji dio njegovog knjizevnog rada. Poznata djela: “Besjede”, “O besjedniku”, “O starosti”, “O prijateljstvu”, “O krajnostima dobra i zla”, “O prirodi bogova”, “O duznostima”.

1784 – Crnogorski vladika Petar I uputio je pismo ruskom Sinodu, izvijestivsi ga, kako je zapisano, da su ga nedavno casni duhovni kler i Opstecrnogorski zbor naroda Crne Gore i Primorja, poslije smrti mitropolita Save, izabrali za svog arhipastira i upravitelja crkvenih i narodnih poslova.

1914 – Skupstina Srbije usvojila je u Nisu, u Prvom svjetskom ratu, Deklaraciju o ujedinjenju Juznih Slovena u zajednicku drzavu. Srpska vlada prvi put je tada jugoslovensko ujedinjenje postavila kao prioritetan cilj srpske drzavne politike.

1941 – Japanski avioni napali su americku pomorsku bazu u Perl Harburu na Havajima i unistili veliki broj aviona i brodova, sto je ubrzalo odluku SAD da se ukljuce u Drugi svjetski rat.

1946 – Skupstina Federativne Narodne Republike Jugoslavije donijela je zakon o nacionalizaciji kojim su obuhvacena sva veca privatna preduzeca. Time je likvidiran i inostrani kapital, koji je u industriji i rudarstvu predratne Jugoslavije ucestvovao sa oko 50 odsto.

1961 – Osnovano je preduzece za puteve “Crnagoraput”, cija je osnovna djelatnost izgradnja, rekonstrukcija, modernizacija i odrzavanje magistralnih i regionalnih puteva i drugih objekata niskogradnje. Danas u Crnoj Gori ima 846 km magistralnih i 953 km regionalnih puteva cija je zastita i odrzavanje u nadleznosti “Crnagoraputa”. Preduzece “Crnagoraput” transformisano je u Akcionarsko drustvo 21. januara 1997.

1961 – U Titogradu je osnovan Zavod za zastitu prirode Narodne Republike Crne Gore, najstarija institucija te vrste u Crnoj Gori. Iste godine osnovana je Prirodnjacka zbirka koja je pripojena Zavodu. Zavod je bio pokretac i ucesnik u izradi brojnih ekoloskih programa, studija i projekata, a zasluzan je i za zastitu velikog broja prirodnih dobara, te 57 biljnih i 314 zivotinjskih vrsta. Kapitalan doprinos te institucije cine inicijative i priprema dokumantacije za osnivanje nacionalnih parkova Durmitor, Biogradska gora, Lovcen, Skadarsko jezero, kao i prijedlozi za upis u listu svjetske prirodne bastine i medunarodne zastite Kotorsko-risanskog zaliva, Durmitora i kanjona rijeke Tare.

1965 – Vaseljenski patrijarh Atenagora I i papa Pavle VI ukinuli su medusobnu ekskomunikaciju dvije crkve, kojom je 1054. poceo raskol dviju hriscanskih crkava.

1985 – Umro je engleski pisac Robert Grejvs, istrazivac grcke i jevrejske mitologije, koji je svjetski ugled stekao istorijskim romanom “Ja, Klaudije” i djelom “Grcki mitovi”. U djelu “Grcki mitovi” iznio je sopstveno tumacenje razlicitih verzija grckih mitova, a isti postupak primijenio je i na jevrejske mitove u djelu “Hebrejski mitovi”. Pisao je i pjesme i eseje.

1989 – U Sarajevu je (od posljedica saobracajne nesrece) umro poznati knjizevnik Camil Sijaric, clan Akademije nauka i umjetnosti BiH i Crnogorske akademije nauka i umjetnosti. Roden je u Sipovicama kod Bijelog Polja 18. decembra 1913, gimnaziju je pohadao u Skoplju i Vranju, a Pravni fakultet zavrsio je u Beogradu. Bio je dugogodisnji urednik Radio-Sarajeva. Pisao je pjesme, pripovijetke i romane iz rodnog Sandzaka. Poznata djela: zbirke pripovijedaka – “Ram Bulja”, “Zelen prsten na vodi”, “Nasa snaha i mi momci”, “Francuski pamuk”, romani – “Bihorci”, “Mojkovacka bitka”, “Kucu kucom cine lastavice”, “Konak”.

2006 – Komandanti Vojske Crne Gore i Nacinalne garde Sjedinjenih Americkih Drzava, general-potpukovnik Jovan Lakcevic i Stiven Blam objavili su pocetak dugotrajnog partnerstva izmedu Crne Gore i americke drzave Mejn u oblasti odbrane.

2007 – Zemlje clanice NATO-a pozvale su Beograd i Pristinu da se uzdrze od postupaka koji bi ugrozili bezbjednost na Kosovu i obecale da ce obezbijediti dovoljno trupa kako bi zaustavile moguce nasilje prilikom proglasenja nezavisnosti. Britanija, Francuska, Njemacka i Italija pismom su pozvale ostale clanice EU da prihvate cinjenicu da su pregovori o buducem statusu Kosova zavrseni i da konacno treba odrediti njegov status, ako je neophodno i bez podrske Ujedinjenih nacija.

2008 – Hiljade demonstranata u Atini i Solunu palile su radnje i vozila tokom drugog dana nereda izazvanih zbog sve veceg jaza izmedu bogatih i siromasnih, a posebno nakon sto je policija ubila petnaestogodisnjeg djecaka. Uprkos pozivima na mir od strane vlade, ljevicarski orijentisani demonstranti i anarhisti u vise su se navrata sukobili s policijom.

2009 – Nakon dvije godine rada i dvanaest godina od posljednjeg pokusaja pregovora o klimatskim promjenama, u Kopenhagenu su se okupili lideri 190 zemalja radi dogovora o izbjegavanju dramaticnih promjena klime. Okupivsi 15 hiljada zvanicnika, aktivista i novinara, konferencija u Kopenhagenu postala je najveci samit o klimi do tada odrzan. Vasington je napravio korak ka smanjenju ispustanja gasova koji stvaraju efekat staklene baste, pomazuci da 190 zemalja na samitu postigne sporazum o obuzdavanju globalnog zagrijavanja.

2010 – Na otvaranju Evropskog prvenstva za rukometasice u Danskoj, crnogorska reprezentacija savladala je trostrukog uzastopnog svjetskog prvaka – reprezentaciju Rusije 24:22, sto je najveca pobjeda u istoriji zenskog rukometnog sporta u Crnoj Gori.

2012 – U Podgorici je osnovan Politicki klub za borbu protiv nasilja u porodici, cija je uloga da bude podrska zrtvama nasilja i utice na njegovo suzbijanje. Osnivanju Kluba prethodila su istrazivanja koja su pokazala da vecina zrtava nije spremna da prijavi nasilje, jer ne vjeruje u institucije sistema i nema podrsku okoline. Predvideno je da Klub ima jednak broj muskaraca i zena iz svake partije, koji bi radili na unapredenju zakona o besplatnoj pravnoj pomoci, unapredenju rada policije i sudova i unapredenju saradnje s medijima u slucaju nasilja u porodici.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1966 – U izdanju niksicke Zeljezare, umjesto dotadasnjeg biltena, iz stampe je izasao prvi broj lista “Nasa rijec”. Prvi urednici “Nase rijeci”, svjedocanstva svih vaznijih dogadaja vezanih za Zeljezaru, bili su Vukasin Matovic, Zarko Perovic i Bogoljub Poleksic.

1971 – Sovjetska vasionska kapsula pocela je da salje radio i TV signale s Marsa.

2005 – Hrvatski general Ante Gotovina , uz Radovana Karadzica i Ratka Mladica najtrazeniji haski optuzenik za ratne zlocine na prostoru bivse Jugoslavije, uhapsen je na Kanarskim ostrvima u Spaniji.

PETER HANDKE

Austrijski pisac Peter Handke kojem ce naredne nedjelje biti urucena Nobelova nagrada za knjizevnost, izjavio je danas u Stokholmu na tradicionalnoj konferenciji za novinare da voli knjizevnost i da prezire misljenja, izbjegavajuci polemiku o svojim prosrpskim stavovima tokom raspada Jugoslavije.

Handke je izrazio nelagodnost zbog polemike nastale oko njegovih ranijih stavova, tako da je danas izbjegavao na odgovori na pitanja koja se na to odnose.

“Volim knjizevnost, a ne misljenja”, rekao je on jednoj novinarki koja ga je zamolila da iznese svoje misljenje o desavanjima 90-ih godina na Balkanu. “Prezirem misljenja”, dodao je pisac.

Drugi novinar je pitao Handkea zasto u svojim knjigama nije pomenuo Haski tribunal koji je priznao genocid nad muslimanima u Srebrenici, a za koji su okrivljeni ratni i politicki lideri bosanskih Srba Ratko Mladic i Radovan Karadzic.

“Samo nastavite sa vasim pitanjima, volim vasa pitanja”, ironicno je odgovorio pisac koji je potom procitao “neprijateljsko” pismo njemu upuceno zajedno sa toalet papirom.

“Vise volim jedno anonimno pismo sa toalet papirom od vasih praznih pitanja”, rekao je Handke i dodao da je dobio i brojna pisma podrske.

Konferencija za novinare je pocela u veseloj atmosferi posto je hor pjevao rodendansku pjesmu Handkeu koji je danas napunio 77 godina.

Pisac je u oktobru rekao da nece odgovarati na pitanja novinara koja se odnose na njegove prosrpske stavove.

“Ja sam pisac. Poticem od Tolstoja, Homera, Servantesa. Ostavite me na miru i ne postavljajte mi tu vrstu pitanja”, rekao je tada pisac.

Handke je 1996. godine, godinu dana po zavrsetku ratova u BiH i Hrvatskoj, napisao pamflet “Pravda za Srbiju” koji je izazvao polemiku. Austrijski pisac je takodje 1999. zestoko kritikovao NATO zbog bombardovanja Srbije, a 2006. godine je prisustvovao sahrani Slobodana Milosevica.

Peter Handke (1942) nagraden je za “uticajni rad koji je u okviru lingvisticke kreativnosti istrazivao periferiju i jedinstvenost ljudskog iskustva”, napisala je svedska Akademija u obrazlozenju dodjele nagrade.

Handke je i esejista, scenarista, prevodilac, a na srpskom ima objavljena djela “Veliki pad”, “Popodne pisca” i “Juce na putu”.

U KOTORU

Panel diskusija “Razgovor o kvir knjizevnosti” koju organizuje Queer Montenegro bice odrzana u Kotoru u ponedeljak 9. decembra.

Diskusija ce biti odrzana u pres sali Kulturnog centra “Nikola Durkovic” pocetak je u 19 sati.

Ucestvuju Vasko Raicevic, urednik zbornika ,,Duznost slobode” i asistent na Fakultetu za crnogorski jezik i knjizevnost na Cetinju i dramaturskinja Dragana Tripkovic.

“Razgovor o kvir knjizevnosti” je dio projekta “Integrisani i sistemski pristup poboljsanju kvaliteta zivota LGBT osoba u Crnoj Gori” koji implementiraju NVO Juventas i Queer Montenegro, uz podrsku kotorskog Kulturnog centra.

Projekat finansira Evropska unija posredstvom delegacije Evropske unije u Crnoj Gori.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1896. u Crnoj Gori je donesen Zakon o Drzavnom muzeju i biblioteci na Cetinju, kako bi se zastitio obiman i znacajan fond knjiga i eksponata iz ranijih epoha. Narodni muzej i Drzavna biblioteka osnovani su 1879.

1902 – Donesen je Zakon o penzijama za Knjazevinu Crnu Goru. Po tom zakonu nije se smjela odbiti molba za penziju ni jednom slobodnom gradaninu ako je navrsio 35 godina sluzbe, ili 60 godina zivota; ako je zbog tjelesnih slabosti postao za sluzbu nesposoban i ako ne bi mogao zbog bolesti, duze od godinu dana, obavljati svoje sluzbene poslove.

1956 – U Titogradu je formiran Republicki zavod za unapredenje skolstva iz kojeg se razvio danasnji Zavod za udzbenike i nastavna sredstva. U okviru Zavoda, Odjeljenje za udzbenike je od 1973. do 2000. objavilo preko 900 naslova i oko 2.100 izdanja, u preko osam miliona primjeraka.

1970 – Poljski lider Vladislav Gomulka i njemacki kancelar Vili Brant potpisali su u Varsavi sporazum o normalizaciji poljsko-njemackih odnosa. Kancelar Brant je tom prilikom na koljenima pred spomenikom poginulim herojima ustanka u Varsavskom getu odao postu zrtvama njemackog nacizma.

1991 – U napadu Jugoslovenske narodne armije, crnogorskih rezervista i dobrovoljackih odreda, u dubrovackom zaledu ubijeno je 13 civila, a oko 20 je ranjeno.

2002 – Na Cetinju je umro crnogorski knjizevnik i publicista Pavle Donovic, dugogodisnji upravnik Njegosevog muzeja. Roden je 1934. u crmnickom selu Tomici. Zavrsio je gimnaziju na Cetinju, a Filoloski fakultet u Beogradu. Objavio je tri zbirke pjesama: “Umrli setac”, “Ruzni bogovi” i “Mornarske elegije”. Pavle Donovic priredivac je antologije crnogorskog humora “Dim u dim” i autor zbirke kozerija “Drace”. Dobitnik je vise nagrada i priznanja.

2007 – Vrhovni drzavni tuzilac Vesna Medenica i glavna tuziteljka Haskog tribunala Karla del Ponte potpisale su u Hagu Memorandum o razumijevanju i upotrebi Sistema za elektronsko objelodanjivanje (EDS). Memorandum omogucava kancelariji vrhovnog drzavnog tuzioca Crne Gore pristup dokumentima u posjedu kancelarije tuzioca za Medunarodni krivicni tribunal za bivsu Jugoslaviju. Pristup zbirkama dokumenata, redigovanim izjavama svjedoka, izvjestajima vjestaka, kao i pretrazivanje elektronskih baza podataka.

2010 – U Vojvodanskoj opstini Mali Idos crnogorski jezik zvanicno je uveden u sluzbenu upotrebu. Mali Idos je tako postao prva opstina u Srbiji u kojoj je crnogorski jezik u sluzbenoj upotrebi.

2012 – U Podgorici je svecano otvoren konzulat Kraljevine Norveske. Za prvog konzula imenovana je direktorka norveske kompanije Telenor za Crnu Goru Karen Nilsen. Otvaranju konzulata, smjestenog u zgradi kompanije “Telenor” u Podgorici, prisustvovali su pored ostalih ambasadori SAD i Njemacke Su Kej Braun i Pius Fiser, kao i licnosti iz politickog zivota Crne Gore, predstavnici nevladinih organizacija i medija.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1507– Njemacki kartograf Martin Valdzemiler objavio je prvu geografsku kartu novog kontinenta kojem je dao naziv Amerika prema imenu italijanskog moreplovca Ameriga Vespucija.

1774 – U Austriji je stupio na snagu Edukativni statut Johana fon Felbigera, prvi drzavni obrazovni sistem u svijetu.

1877 – Americki pronalac Tomas Edison je u Vest Orindzu u Nju Dzersiju demonstrirao prvi zvucni snimak, pjesmu “Mary had a Little Lamb”.

2002 – Komisija za pisanje Ustavne povelje drzavne zajednice Srbije i Crne Gore jednoglasno je usvojila tekst tog dokumenta.

2007 – Americka Centralna obavjestajna sluzba (CIA) priznala je da je 2005. unistila-video kasete na koje je 2002. snimila ispitivanja tokom kojih su muceni osumnjiceni za terorizam.

2009 – U Tivtu je emitovanjem redovnog programa otvoren Radio-Dux, prvi elektronski medij hrvatske nacionalne manjine u Crnoj Gori.

2012 – Drzava Vasington postala je prva americka drzava koja je legalizovala posjedovanje marihuane za rekreacionu upotrebu odraslih, sto su desetine korisnika u blizini poznatog tornja “Svemirska igla” kod Sijetla proslavile pod oblakom dima uz rege muziku. Takvim nacinom obiljezavanja prekrsena je osnovna odredba Zakona koja zabranjuje korisnicima konzumiranje marihuane izvan svojih domova, a za nepostovanje propisuje novcanu kaznu od stotinu dolara. Prodaja, uzgajanje ili dijeljenje zaliha marihuane takode je krivicno djelo iako Zakon pojedincima dozvoljava da kupe ogranicenu kolicinu za licnu upotrebu.

VECERAS OD 20H

Koncert klape “Contra” iz Splita, bice odrzan veceras u Velikoj sali KIC “Budo Tomovic”, sa pocetkom u 20 sati.

Organizatori su Zajednica Hrvata i prijatelja – Crna Gora, a povodom nadolazecih bozicnih praznika.

Koncert ce svecano otvoriti Veleposlanik Republike Hrvatske u Crnoj Gori, Veselko Grubisic i predsjednica udruge ZHIP CG, Svjetlana Zekovic. Prijatelj koncerta je KIC “Budo Tomovic”.

Klapa “Contra” iz Splita, jedna je od najpoznatijih i najuspjesnijih klapa koju cine vrsni pjevaci, a klapu predvodi Eduard Segota jedan od najboljih tenora u Hrvatskoj.

Kako isticu u KIC-u “Contra” je pokrenula sasvim novi talas u klapskoj muzici i ponovo je vratila medu najpopularnije muzicke stilove Hrvatske. Nastala je od clanova raznih klapa i u kratom roku je odrzala preko 200 koncerata u Hrvatskoj i okruzenju, a samo tokom ljeta 2018. dodali su preko 80 koncerata svom izvodackom iskustvu. Pojedini clanovi klape su na sceni preko 20 godina, a neki od njih su bili clanovi popularne i respektabilne klape “Cambi”.