Izbor i priprema: C. Durdic
Na danasnji dan 1819. rodena je engleska knjizevnica Meri En Evans, poznata kao Dzordz Eliot, jedna od utemeljivaca engleskog psiholosko-socijalnog romana. Kao pseudonim koristila je musko ime da bi obezbijedila sto bolji tretman svojim djelima u javnosti, ali i da bi sacuvala privatnost. U svojoj prozi, protkanoj humanim osjecanjima i humorom, slikala je zivot i zbivanja karakteristicna za manje sredine u Engleskoj svoga vremena. Poznata djela: “Sajlas Marner” i “Vodenica na Flosi”.
1869 – U Parizu je roden romansijer, esejista i kriticar Andre Zid, jedna od najkontroverznijih i najuticajnijih licnosti francuske knjizevnosti 20. vijeka. Svojim djelima, koja se odlikuju izuzetnim stilom, iskrenoscu i prezirom prema predrasudama, uticao je na Kamija, Sartra i druge pisce. Odredeno vrijeme bio je privrzen ideji komunizma, ali nakon boravka u Sovjetskom Savezu promijenio je misljenje. Od 1942. do kraja Drugog svjetskog rata zivio je u Africi. Nobelovu nagradu za knjizevnost dobio je 1947. Poznata djela: romani “Kovaci laznog novca”, “Podrumi Vatikana”, “Pastoralna simfonija”, putopisi “Povratak iz SSSR-a”, “Putovanje u Kongo”, “Dnevnik”.
1889 – Na Cetinju je potpisan sporazum izmedu turskih i crnogorskih komesara o nepokretnoj imovini iseljenika iz Niksica. Prema prvom clanu tog sporazuma, iseljenici iz Niksica bili su slobodni da po svojoj volji predaju svoja nepokretna dobra. U pogledu prodaje kuca, basta i druge imovine u samom gradu, bili su obavezni da ih, uzivajuci istu slobodu, daju na procjenu lokalnim vlastima.
1900 – U Kolasinu je, pod nazivom <>, osnovano prvo drustvo trezvenosti u Crnoj Gori. Osnivac je bio dr Jovan Kujacic, koji je tvrdio da “iz sviju pokretaca za stvaranje sklonosti za jektiku, svakako ni jedan ne nosi na sebe vise odgovornosti od alkohola i alkoholizma”. Pored cuvanja narodnog zdravlja, drustvo je dalo veliki doprinos napretku kolasinskog kraja.
1913 – Roden je Edvard Bendzamin Britn, jedan od najznacajnijih engleskih kompozitora 20. vijeka. S operskim pjevacem Piterom Pirsom osnovao je 1948. Aldeburski muzicki festival. Poznata djela: “Piter Grajms”, “Otmica Lukrecije”, “Ratni rekvijem”, “Proljecna simfonija”.
1916 – Umro je americki pisac, socijalist Dzek London, jedan od najcitanijih autora u prvoj polovini 20. vijeka. Napisao je oko pedeset knjiga pripovijedaka i romana. Zbog simpatija za obespravljene cesto je uporedivan s ruskim piscem Maksimom Gorkim. Poznata djela: “Zov divljine”, “Bijeli ocnjak”, “Mjeseceva dolina”, “Ljudi s dna” .
1944 – Ponovo je otvoren Zetski dom na Cetinju, u kome je pocelo da radi Narodno pozoriste Narodne Republike Crne Gore. Narodno pozoriste prestalo je da radi 1955, u junu mjesecu, a njegovu ulogu preuzelo je Crnogorsko narodno pozoriste u Titogradu. Zetski dom ponovo je obnovio pozorisnu misiju 1995. pod imenom Kraljevsko pozoriste Zetski dom. Inace, prva predstava u tom zdanju izvedena je 1888.
1963 – U Dalasu, Teksas, ubijen je Dzon Ficdzerald Kenedi, najmladi americki predsjednik, izabran 1960, i prvi katolik na toj funkciji. Za izvrsenje atentata osumnjicen je Li Harvi Osvald, kojeg je dva dana kasnije u policijskoj stanici ubio Dzek Rubi. Kenedi je doprinio unapredenju medunarodnih odnosa i mira u svijetu i borio se protiv rasne diskriminacije. Dobitnik je Pulicerove nagrade za knjigu “Profili hrabrosti”.
1963 – Umro je engleski knjizevnik Oldos Haksli, jedan od najistaknutijih evropskih esejista 20. vijeka, kosmopolita i aktivista pacifistickog pokreta. Zbog ozbiljnog oboljenja ociju u ranoj mladosti odustao je od studija biologije i medicine, i zato je, kako je sam govorio, studirao knjizevnost. Po zavrsetku studija radio je odredeno vrijeme kao novinar, a kasnije se potpuno posvetio pisanju. Njegovi “romani ideja” zasnovani su na esejistickim modelima rasprava i sukoba nacela. Poznata djela: “Kontrapunkt zivota”, “Vrli novi svijet”, “Slijepi u Gazi”.
1995 – Nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma kojim je okoncan Bosanski rat, Savjet bezbjednosti UN suspendovao je ekonomske sankcije SR Jugoslaviji i poceo skidanje embarga na oruzje drzavama nastalim od bivse Jugoslavije. SR Jugoslavija bila je pod ekonomskom blokadom 1.253 dana, odnosno od 31. maja 1992.
2000 – Emil Zatopek, legendarni ceski trkac i jedini atleticar koji je osvojio tri zlatne medalje u trkama na duge staze na jednoj Olimpijadi, umro je u Pragu u 78. godini. Prvo olimpijsko zlato osvojio je u Londonu 1948, a tri olimpijske zlatne medalje u Helsinkiju 1952. Zatopek je 1. decembra proglasen za ceskog sportistu stoljeca.
2005 – Skupstina Crne Gore usvojila je Zakon o bezbjednosti saobracaja. Prema novom zakonu ako vozac u roku od dvije godine dobije devet kaznenih bodova oduzima mu se vozacka dozvola na tri mjeseca. Vozaci tokom dana moraju voziti s upaljenim oborenim svjetlima, ne smiju koristiti mobilni telefon tokom voznje, niti voziti automobile sa zatamnjenim staklima. Za prekrsaje u saobracaju Zakonom su predvidene i novcane kazne do 150 eura.
2005 – Pedesetjednogodisnja Angela Merkel postala je prva zena kancelar Njemacke, cime je okoncana politicka neizvjesnost koja je trajala od 18. septembra kada su na saveznim izborima Merkelini konzervativci pobijedili Srederove socijaldemokrate. Merkelova je zbog takvog rezultata bila primorana da formira koaliciju sa socijaldemokratima, decenijskim rivalom njene Hriscansko- demokratske unije.
2006 – U Podgoricu je doselio Dzon Alva Dajson, prvi britanski rezidentni ambasador u Crnoj Gori od 1916, kada je njegov imenjak Dzon Frensis Carls de Salis napustio Cetinje u koje je umarsirala austrougarska vojska.
2007 – Lideri sest politickih partija u Bosni i Hercegovini usvojili su u Sarajevu akcioni plan za sprovodenje “Mostarske deklaracije”, koja se odnosi na reformu policije u toj zemlji u skladu s evropskim principima.
2012 – Odlukom specijalnog vijeca Viseg suda u Podgorici oslobodena su u ponovljenom procesu devetorica pripadnika MUP-a Crne Gore optuzbe da su pocinili ratni zlocin protiv civilnog stanovnistva, tako sto su 1992. iz Crne Gore nezakonito deportovali gradane Bosne i Hercegovine i predali ih vlastima Republike Srpske. Oslobadajuca presuda istovjetna je s prethodnom iz marta 2011, u kojoj je napisano da optuzeni kao pripadnici MUP-a Crne Gore nijesu bili dio oruzanih snaga SRJ, te se ne moze prihvatiti da su krsili pravila medunarodnog prava.
2012 – Crnogorska drzavna nagrada ,,Miroslavljevo jevandelje” dodijeljena je knjizevniku Andreju Nikolaidisu za knjigu ,,Odlaganje. Parezija”.
Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:
1497 – Trazeci morski put u Indiju, Portugalac Vasko da Gama postao je prvi moreplovac koji je oplovio Rt dobre nade, na krajnjem jugu Afrike.
1899 – Dr Valtazar Bogisic, autor poznatog Imovinskog zakonika za Crnu Goru iz 1888, zbog zdravstvenih problema podnio je ostavku na mjesto ministra pravde Knjazevine Crne Gore.
2004 – U Visem sudu u Podgorici pocelo je sudenje Damiru Mandicu, optuzenom za ubistvo glavnog urednika lista “Dan” Duska Jovanovica 27. maja u Podgorici.
2007 – U 81. godini, u Lozani je umro slavni francuski koreograf Moris Bezar, jedan od osnivaca modernog plesa.