Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1896. u Crnoj Gori je donesen Zakon o Drzavnom muzeju i biblioteci na Cetinju, kako bi se zastitio obiman i znacajan fond knjiga i eksponata iz ranijih epoha. Narodni muzej i Drzavna biblioteka osnovani su 1879.

1902 – Donesen je Zakon o penzijama za Knjazevinu Crnu Goru. Po tom zakonu nije se smjela odbiti molba za penziju ni jednom slobodnom gradaninu ako je navrsio 35 godina sluzbe, ili 60 godina zivota; ako je zbog tjelesnih slabosti postao za sluzbu nesposoban i ako ne bi mogao zbog bolesti, duze od godinu dana, obavljati svoje sluzbene poslove.

1956 – U Titogradu je formiran Republicki zavod za unapredenje skolstva iz kojeg se razvio danasnji Zavod za udzbenike i nastavna sredstva. U okviru Zavoda, Odjeljenje za udzbenike je od 1973. do 2000. objavilo preko 900 naslova i oko 2.100 izdanja, u preko osam miliona primjeraka.

1970 – Poljski lider Vladislav Gomulka i njemacki kancelar Vili Brant potpisali su u Varsavi sporazum o normalizaciji poljsko-njemackih odnosa. Kancelar Brant je tom prilikom na koljenima pred spomenikom poginulim herojima ustanka u Varsavskom getu odao postu zrtvama njemackog nacizma.

1991 – U napadu Jugoslovenske narodne armije, crnogorskih rezervista i dobrovoljackih odreda, u dubrovackom zaledu ubijeno je 13 civila, a oko 20 je ranjeno.

2002 – Na Cetinju je umro crnogorski knjizevnik i publicista Pavle Donovic, dugogodisnji upravnik Njegosevog muzeja. Roden je 1934. u crmnickom selu Tomici. Zavrsio je gimnaziju na Cetinju, a Filoloski fakultet u Beogradu. Objavio je tri zbirke pjesama: “Umrli setac”, “Ruzni bogovi” i “Mornarske elegije”. Pavle Donovic priredivac je antologije crnogorskog humora “Dim u dim” i autor zbirke kozerija “Drace”. Dobitnik je vise nagrada i priznanja.

2007 – Vrhovni drzavni tuzilac Vesna Medenica i glavna tuziteljka Haskog tribunala Karla del Ponte potpisale su u Hagu Memorandum o razumijevanju i upotrebi Sistema za elektronsko objelodanjivanje (EDS). Memorandum omogucava kancelariji vrhovnog drzavnog tuzioca Crne Gore pristup dokumentima u posjedu kancelarije tuzioca za Medunarodni krivicni tribunal za bivsu Jugoslaviju. Pristup zbirkama dokumenata, redigovanim izjavama svjedoka, izvjestajima vjestaka, kao i pretrazivanje elektronskih baza podataka.

2010 – U Vojvodanskoj opstini Mali Idos crnogorski jezik zvanicno je uveden u sluzbenu upotrebu. Mali Idos je tako postao prva opstina u Srbiji u kojoj je crnogorski jezik u sluzbenoj upotrebi.

2012 – U Podgorici je svecano otvoren konzulat Kraljevine Norveske. Za prvog konzula imenovana je direktorka norveske kompanije Telenor za Crnu Goru Karen Nilsen. Otvaranju konzulata, smjestenog u zgradi kompanije “Telenor” u Podgorici, prisustvovali su pored ostalih ambasadori SAD i Njemacke Su Kej Braun i Pius Fiser, kao i licnosti iz politickog zivota Crne Gore, predstavnici nevladinih organizacija i medija.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1507– Njemacki kartograf Martin Valdzemiler objavio je prvu geografsku kartu novog kontinenta kojem je dao naziv Amerika prema imenu italijanskog moreplovca Ameriga Vespucija.

1774 – U Austriji je stupio na snagu Edukativni statut Johana fon Felbigera, prvi drzavni obrazovni sistem u svijetu.

1877 – Americki pronalac Tomas Edison je u Vest Orindzu u Nju Dzersiju demonstrirao prvi zvucni snimak, pjesmu “Mary had a Little Lamb”.

2002 – Komisija za pisanje Ustavne povelje drzavne zajednice Srbije i Crne Gore jednoglasno je usvojila tekst tog dokumenta.

2007 – Americka Centralna obavjestajna sluzba (CIA) priznala je da je 2005. unistila-video kasete na koje je 2002. snimila ispitivanja tokom kojih su muceni osumnjiceni za terorizam.

2009 – U Tivtu je emitovanjem redovnog programa otvoren Radio-Dux, prvi elektronski medij hrvatske nacionalne manjine u Crnoj Gori.

2012 – Drzava Vasington postala je prva americka drzava koja je legalizovala posjedovanje marihuane za rekreacionu upotrebu odraslih, sto su desetine korisnika u blizini poznatog tornja “Svemirska igla” kod Sijetla proslavile pod oblakom dima uz rege muziku. Takvim nacinom obiljezavanja prekrsena je osnovna odredba Zakona koja zabranjuje korisnicima konzumiranje marihuane izvan svojih domova, a za nepostovanje propisuje novcanu kaznu od stotinu dolara. Prodaja, uzgajanje ili dijeljenje zaliha marihuane takode je krivicno djelo iako Zakon pojedincima dozvoljava da kupe ogranicenu kolicinu za licnu upotrebu.

VECERAS OD 20H

Koncert klape “Contra” iz Splita, bice odrzan veceras u Velikoj sali KIC “Budo Tomovic”, sa pocetkom u 20 sati.

Organizatori su Zajednica Hrvata i prijatelja – Crna Gora, a povodom nadolazecih bozicnih praznika.

Koncert ce svecano otvoriti Veleposlanik Republike Hrvatske u Crnoj Gori, Veselko Grubisic i predsjednica udruge ZHIP CG, Svjetlana Zekovic. Prijatelj koncerta je KIC “Budo Tomovic”.

Klapa “Contra” iz Splita, jedna je od najpoznatijih i najuspjesnijih klapa koju cine vrsni pjevaci, a klapu predvodi Eduard Segota jedan od najboljih tenora u Hrvatskoj.

Kako isticu u KIC-u “Contra” je pokrenula sasvim novi talas u klapskoj muzici i ponovo je vratila medu najpopularnije muzicke stilove Hrvatske. Nastala je od clanova raznih klapa i u kratom roku je odrzala preko 200 koncerata u Hrvatskoj i okruzenju, a samo tokom ljeta 2018. dodali su preko 80 koncerata svom izvodackom iskustvu. Pojedini clanovi klape su na sceni preko 20 godina, a neki od njih su bili clanovi popularne i respektabilne klape “Cambi”.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1443. roden je italijanski svestenik Dulijano dela Rovere, papa Julije II (1503-1513), najveci pokrovitelj umjetnosti medu poglavarima rimokatolicke crkve. Od Mikelandela je narucio izradu fresaka u Sikstinskoj kapeli u Vatikanu, od Bramantea rekonstrukciju crkve Svetog Petra u Vatikanu, a Rafael Santi je oslikao njegove privatne odaje.

1791 – Umro je austrijski kompozitor Volfgang Amadeus Mocart, centralna licnost becke klasike i jedan od najgenijalnijih muzickih stvaralaca. Bio je “cudo od djeteta”: u sestoj godini napisao je prvu kompoziciju, u osmoj sonatu, a u 12. operu “Jednostavna prevara”. Napisao je oko 600 djela, medu kojima su opere, simfonije, kantate, mise, koncerti za klavir, violinu i druge instrumente. Poznata djela: “Figarova zenidba”, “Carobna frula”, “Praska simfonija”, “Simfonija u g-molu”, “Rekvijem”, “Mala nocna muzika”.

1870 – Umro je francuski pisac Aleksandar Dima Otac, koji je napisao blizu trista djela i proslavio se avanturistickim romanima s tematikom iz francuske istorije. Pisao je i komedije i romanticne drame, a ostavio je i memoare. Poznata djela: “Tri musketara”, “Grof od Monte-Hrista”, “Kraljica Margo”. Smatra se zacetnikom feljtonistickog romana.

1893 – Osvjestana je u Bajicama crkva, gradena od 1891. do 1893, trudom mjestana i uz novcanu pomoc knjaza Nikole. Prilikom osvjecenja hrama u prisustvu stranih i domacih politickih predstavnika, Knjaz je odrzao govor u kome je podsjetio na rodacke veze Petrovica i Martinovica, a posebno na veliko junastvo pet brata – pet Martinovica i njihovih potomaka.

1901 – Roden je americki reziser i producent, scenarista i animator Volter Ilajas Dizni, poznat kao Volt Dizni, tvorac crtanog filma. Bio je crtac strip-svesaka i novinskih stripova. Stvorio je zabavni park “Diznilend”, a s bratom Rojem osnovao Produkciju Volta Diznija, danas poznatu kao Kompanija Volt Dizni. Karijeru, tokom koje je dobio 29 Oskara, zapoceo je 1921, a svjetsku slavu stekao je 1928, kada je prikazao prvi film s Mikijem Mausom.

1902 – Na Cetinju je umro Jovo Drec, prvi crnogorski apotekar i jedan od utemeljivaca Cetinjske citaonice. Jovo Drec bio je rodom iz Mostara, a u Crnu Goru je stigao tokom Hercegovackog ustanka.

1926 – Umro je francuski slikar Klod Oskar Mone, najznacajniji predstavnik i jedan od osnivaca impresionizma. Prema njegovoj slici “Impresija, izlazak sunca”, izlozenoj 1874. u Parizu, naziv je dobio cio slikarski pravac, koji ce imati veliki uticaj na razvoj likovnog stvaralastva. Najcesce je slikao pariske motive, ali i okolinu, s posebnim zanimanjem za svjetlosne efekte na vodi. Francuske gotske katedrale cine poseban ciklus u njegovom djelu.

1940 – Umro je ceski violinista i kompozitor Jan Kubelik. Nastupao je na koncertima sirom svijeta od svoje osme godine i stekao slavu violinskog virtuoza, nasljednika Paganinija. Komponovao je sest violinskih koncerata, “Americku simfoniju”, krace violinske kompozicije.

1967 – Umro je srpski helenista Milos Duric, clan Srpske akademije nauka i umjetnosti, predsjednik Srpske knjizevne zadruge i urednik casopisa “Ziva antika”. Objavio je vise od 200 radova iz klasicne knjizevnosti i filozofije. Poznata djela: “Iz helenskih riznica”, “Istorija helenske knjizevnosti”.

1995 – Clanice NATO-a odobrile su upucivanje 60.000 vojnika u Bosnu radi ocuvanja mira postignutog Dejtonskim sporazumom. Najveca operacija Atlantskog saveza od njegovog osnivanja 1949. sprovedena je pod nazivom “Zajednicki poduhvat”.

2005 – U Becu je umro poznati austrijski pisac srpskog porijekla Milo Dor, autor brojnih istorijskih romana, prevodilac i publicista. Milo Dor – pravo ime Milutin Doroslovac, proslavio se romanima “Mrtvaci na odsustvu”, “Nista osim sjecanja”, “Sva moja braca”, “Pucnji iz Sarajeva” i “Bijeli grad”.

2007 – U 79. godini umro je poznati njemacki kompozitor Karlhajnc Stokhauzen, koji je napisao vise od 300 kompozicija klasicne, ali i elektronske muzike. Najpoznatiji po avangardnoj elektronskoj muzici, Stokhauzen je eksperimentisao i koriscenjem matematike da bi stvorio inovativna djela, od kojih su najpoznatija “Elektronske studije”, nastale sredinom 50-ih godina proslog vijeka.

2008 – U Peredelkinu, nadomak Moskve, umro je, u 80. godini, Aleksij II, patrijarh moskovski i cijele Rusije. Aleksij II bio je na celu Ruske pravoslavne crkve 18 godina i nakon sloma komunizma predvodio je veliku vjersku obnovu u Rusiji. Uprkos brojnim poricanjima crkve, nije za zivota uspio da se oslobodi optuzbi pojedinih istoricara koji su tvrdili da je bio povezan sa sovjetskom obavjestajnom sluzbom (KGB-om).

2009 – U Becu je, u 82. godini, umro vajar Alfred Hrdlicka, jedan od najvecih austrijskih umjetnika u 20. vijeku, ljevicar i borac protiv nasilja. Jedno od njegovih djela je spomenik protiv rata i fasizma koji je 1991. postavljen u centru Beca.

2012 – U 105. godini umro je brazilski arhitekta Oskar Nimajer koji je projektovao neke od najpoznatijih gradevin 20. vijeka i koji se smatra ocem brazilske arhitekture. Za glavnog arhitektu ambicioznog projekta izgradnje novog glavnog grada Brazilau amzonskoj dzungli postavljen je 1956. i zahvaljujuci Braziliji postao je jedan od najpoznatijih svjetskih arhitekata. Bio je pionir u upotrebi prednapregnutog betona i osoben po visokim, krivudavim oblicima. Medu njegovim prepoznatljivim zgradama od stakla i svijetlog betona isticu se zgrade UN u Njujorku, sjediste komunisticke stranke u Parizu i katolicka katedrala u Braziliji, za koju je 1988. dobio nagradu “Priker”, koja u arhitekturi ima znacaj Nobelove. Autor je vise od 600 djela sirom svijeta, a napisao je i memoare “Krivine vremena”.

2012 – U 92. godini umro je slavni americki dzez pijanista i kompozitor Dejv Brubek, cije se kompozicije “Take five” i “Blue rondo ala turk” smatraju klasicima tog zanra. Tokom vise od sest decenija duge karijere osvojio je veliki broj nagrada. Brubekov album “Time out” postao je prva dzez ploca, prodata u milionskom tirazu, a on je za doprinos muzickoj umjetnosti dobio zvijezdu na holivudskom Bulevaru slavnih.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1933 – Kongres SAD ratifikovao je amandman 21. Ustava SAD kojim je ukinuta prohibicija, uvedena u januaru 1920. na osnovu 18. ustavnog amandmana.

1934 – Zene su u Turskoj dobile pravo glasa.

1964 – U Crnogorskom narodnom pozoristu premijerno je izvedena tragedija u dva dijela “Maksim Crnojevic”, po tekstu Laze Kostica, u reziji Nikole Vavica. Uloge su tumacili: Petar Vujovic, Zlata Raicevic, Danilo Radulovic, Zdravko Biogradlija, Milos Jeknic i drugi.

2006 – Poglavar Ruske pravoslavne crkve patrijarh Aleksej II, optuzio je Vatikan da vodi, kako je rekao, “izuzetno neprijateljsku politiku” prema Rusiji i bivsim sovjetskim drzavama. Optuzbe zvanicnika Ruske pravoslavne crkve da Vatikan pokusava da preobrati pravoslavne vjernike u katolicanstvo, vatikanski zvanicnici su odbacili, pozivajuci se na podatak da u Rusiji, u kojoj zivi 144 miliona stanovnika, katolicka zajednica ima oko 600 hiljada vjernika.

U KIC-U

Koncert klape “Contra” iz Splita, bice odrzan 5. decembra u Velikoj sali KIC “Budo Tomovic”, sa pocetkom u 20 sati.

Organizatori su Zajednica Hrvata i prijatelja – Crna Gora, a povodom nadolazecih bozicnih praznika.

Koncert ce svecano otvoriti Veleposlanik Republike Hrvatske u Crnoj Gori, Veselko Grubisic i predsjednica udruge ZHIP CG, Svjetlana Zekovic. Prijatelj koncerta je KIC “Budo Tomovic”.

Klapa “Contra” iz Splita, jedna je od najpoznatijih i najuspjesnijih klapa koju cine vrsni pjevaci, a klapu predvodi Eduard Segota jedan od najboljih tenora u Hrvatskoj.

Kako isticu u KIC-u “Contra” je pokrenula sasvim novi talas u klapskoj muzici i ponovo je vratila medu najpopularnije muzicke stilove Hrvatske. Nastala je od clanova raznih klapa i u kratom roku je odrzala preko 200 koncerata u Hrvatskoj i okruzenju, a samo tokom ljeta 2018. dodali su preko 80 koncerata svom izvodackom iskustvu. Pojedini clanovi klape su na sceni preko 20 godina, a neki od njih su bili clanovi popularne i respektabilne klape “Cambi”.

DODIJELJENE NAGRADE

Gran Pri (Grand Prix) za najbolju zensku ulogu na 16. Medunarodnom festivalu glumca u Niksicu dodijeljena je Juliji Milacic za ulogu Pauline Salas u predstavi ,,Smrt i djevojka”, u izvodenju Crnogorskog narodnog pozorista Podgorica, u reziji Gorana Bulajica.

Nagrada za najbolju musku ulogu pripala je Draganu Jovicicu za ulogu Paulina u predstavi ,,Ay, Carmela”, u izvodenju Sarajevskog ratnog teatra (SARTR), u reziji Roberta Raponje.

Za najbolju zensku i musku epizodnu ulogu Gran Pri dodijeljen je Ani Vuckovic za ulogu Itane i Stevanu Vukovicu za lik Puselje u predstavi ,,Gospodska krv”, u izvodenju Niksickog pozorista, u reziji Slobodana Marunovica.

Nagradeni za najbolji partnerski odnos na sceni su glumci Selma Alispahic i Dragan Jovicic, za uloge Carmele i Paulina, u predstavi ,,Ay, Carmela”, u izvodenju Sarajevskog ratnog teatra (SARTR), u reziji Roberta Raponje.

Najbolju kolektivnu igru, po ocjeni zirija, pokazali su ravnopravno glumacki ansambli predstave ,,Kauboji” Teatra Exit iz Zagreba, po tekstu i reziji Sase Anocica i predstave ,,Kozocid”, Gradskog pozorista iz Podgorice, autorski projekat Vide Ognjenovic.

Predsjednik zirija, reditelj Blagota Erakovic, koji je sa clanovima, glumcem Jovanom Krivokapicem i piscem i rediteljom Misom Koracom, jednoglasno odlucio o nagradama za najbolja glumacka ostvarenja, saopstio je i da je ovogodisnje festivalsko izdanje imalo visoke domete kada je u pitanju delikatni kvalitet glume.

Iskazani kvalitet, po ocjeni zirija, ogledao se u mnostvu glumackih izraza koji su ovaj Festival obogatili, tako da se moze reci da je bio svojevrsna demonstracija i skola glume.

“Dozvoljavamo sebi da kazemo da je grad sa bogatom pozorisnom tradicijom i od skoro sa novom zgradom i profesionalnim pozoristem bio izvanredan domacin, kako u servisiranju predstava, tako i u odnosu prema gostujucim ansamblima koji su se po sopstvenoj izjavi, iako iz razlicitih drzava i sredina, u Niksicu osjecali kao kod kuce”, saopstio je Erakovic na svecanosti u Niksickom pozoristu uoci urucenja nagrada.

Prema ocjeni zirija, Festival je poslije 16 godina uspjesnog odrzavanja, kao jedinstvena svecanost glume u sirim, cak i evropskim prostorima, zasluzio da se nade na listi festivala koji su od najznacajnijeg interesa za kulturu drzave Crne Gore, te bi trebalo da ude i finansijski i manifestaciono u program i brigu Ministarstva kulture.

“To ne iskljucuje jos vecu i angazovaniju ulogu Niksickog pozorista i Opstine Niksic, jer sto se Festival bude sirio i uzdizao u kvalitetu, to ce uslovi za njegovo odrzavanje biti kompleksniji i zahtjevniji, cime ce se uzdici i nivo i kvalitet, kako Niksickog pozorista kao institucije, tako i grada Niksica i kulturnih dogadanja u njemu”, ukazao je ziri.

Potpredsjednica Opstine Niksic, Sonja Nikcevic urucila je nagrade i proglasila je zatvorenom glumacku smotru i kazala da je scena Niksickog pozorista, u proteklih sest veceri, bila epicentar pozorisne igre u regionu.

“Glumacke bravure u zanrovski raznolikim predstavama ocaravale su ne samo niksicku publiku, nego i goste”, istakla je Nikcevic.

U cast nagradenih u Niksickom pozoristu odrzan je koncert Muzicke skole “Dara Cokorilo”.
Tokom glumackih nadigravanja od 28. novembra do 4. decembra u Niksicu je izvedeno sest predstava u zvanicnom, takmicarskom dijelu programa, tri iz Crne Gore i po jedna iz Hrvatske, Srbije i Bosne i Hercegovine.

Pocetak Festivala ozvanicila je predstava “Kauboji”, zagrebackog Teatra Exit, autorski projekat Sase Anocica, dok je drugo vece obiljezio “Kozocid”, Gradskog pozorista iz Podgorice, ciji tekst i reziju potpisuje Vida Ognjenovic.

Predstava “I svaki put kao da je prvi”, Krusevackog pozorista i Art teme iz Beograda, za koju je, po motivima “Pokojnikove zene” i “Tasane” Bore Stankovica, adaptaciju i dramaturgiju uradio Dimitrije Kokanov, a rezirala Jovana Tomic, bila je na repertoaru trece veceri smotre glume.

Predstava “Smrt i djevojka” Crnogorskog narodnog pozorista (CNP), ciji tekst potpisuje Arijel Dorfman, a reziju i izbor muzike Goran Bulajic, izvedena je cetvrte festivalske veceri, dok je peta noc bila u znaku komada “Aj Carmela”, Sarajevskog ratnog teatra (SARTR), nastalog po tekstu Jose Sanchis Sinissterra, a u rediteljskoj postavci Roberta Raponje.

Takmicarski program Festivala zatvorila je “Gospodska krv” Niksickog pozorista, po tekstu Marka Kavaje, a u reziji i adaptaciji Slobodana Marunovica.

FESTIVAL GLUMCA

Takmicarski program Medunarodnog festivala glumca, na kojemu je izvedeno sest predstava u zvanicnoj konkurenciji, zatvorila je ,,Gospodska krv” Niksickog pozorista, nastala po tekstu iz 1958. godine komediografa Marka Kavaje, a u reziji glumca Slobodana Marunovica.

,,Gospodska krv” je predstava koja govori o nama, sada i ovdje, a Marunovic razloge za njenu postavku, kako je naveo moderator okruglog stola Vanja Kovacevic, pronalazi u aktuelnosti price o moralnom posrnucu, licemjerstvu, laznom moralu, skorojevicima, zelji da u tudim ocima postanemo neko i nesto sto nijesmo i ne mozemo biti.

,,Osim aktuelnosti, predstava nosi i element univerzalnosti, jer prica smjestena u ovdasnji milje moze biti pripovijest o bilo kome i bilo kada”, rekao je Kovacevic i ocijenio da je” publika na Festivalu vrlo dobro primila ,,Gospodsku krv”.

Rijec je o predstavi pisanoj u molijerovskom duhu, koja zabavlja i zasmijava, ali i postavlja pitanja kroz samo naizgled bezazlen smijeh.

Marunovic je, govoreci o rediteljskoj postavci predstave koja je briljantna kritika, gramzivosti, pomodarstva i licemjerja, ukazao na glumacko umijece ansambla tokom gradnje karaktera likova koje tumace i iskazao ogromno zadovoljstvo sa sinocnom izvedbom ,,Gospodske krvi”, sto je prepoznala i niksicka publika i pozdravila aplauzima.

I imena likova u predstavi ne oznacavaju arhaicnost, vec odslikavaju karaktere, pa je Scepan Gornjanovic u tumacenju glumca Dusana Kovacevica neko ko zeli da po svaku cijenu bude gore na vrhu, ali to ne uspijeva, jer ga sputava gramzivost i sitnosopstvenicka crta.

Glumac Kovacevic predocio je da je kod njegovog lika pitanje da li su mu vaznije prsute ili obraz.

,,Tanka je granica, ali da bi pokazali tu dimenziju gramzivosti kvazi elitnog drustva u tom vremenu koje je i dan danas, isli smo linijom da je njemu primarna zivotinjska zelja za hranom, pozivajuci se sa druge strane na etiku i moral, kao i svi ljudi koji su gresni, skloni raznim necasnim radnjama kako tada, tako i danas”, rekao je Kovacevic.

Glumac Nikola Vasiljevic ili Krcun Rdakovic koji za svoju tazbinu kaze da su ,,gospoda puklijeh peta”, objasnio je da lik koga tumaci ,,krcka to bogatstvo malo po malo, nije se najeo kao covjek, i misli da su bolje titule koji drugi imaju, mada na kraju shvati da je bitno ono sto on ima i da treba spasiti obraz”.

Glumica Jelena Nenezic Rakocevic, koja igra skorojevicku Krstinju zenu Scepanovu, trudila se da, kako je kazala, predstavi taj sloj drustva, a tokom procesa rada pitala se da li oni svjesno ili nesvjesno lazu.

,, Ako svjesno lazu da li to kasnije postaje dio njihovog karaktera i kako se nose sa tim”, zapitala je Nenezic Rakocevic.

Za glumca Slavka Kalazica proces pripremanja predstave je vrlo znacajan i poseban, dok svog Muletu Ciricica vidi ,,svuda oko nas”, jer je to covjek koji ne moze da se izbori sa sredinom, a prikazao ga je sa mnogo razlicitih aspekata uz vidnu sustinu.

I glumac Jovan Dabovic, koji kao Serdarevic u predstavi zavodi udatu zenu, smatra da su svi akteri ,,Gospodske krvi” u istom kosu, i na istom mjestu, i svi rade za svoje gore, niko za bolje, niko ne vidi perspektivu od ovih karaktera, iako oni to zele.

,, Naglasavanje casti, koje nema, je klasican primjer sina bogatog oca”, rekao je Dabovic.

Za glumca Stevana Vukovica njegov Puselja je luda koja gleda iz prikrajka, o kojoj niko nista ne kaze, o kojoj niko ne prica, a u stvari je upravo on taj koji sve njih vrti.

,,Shvatio sam da je to covjek koji je dosao do svejednoce i ravnodusnosti, a opet sa druge strane je dosao do nivoa da grebe za malo, grebe za cigar, zato sto mu je svijest takva da nece nikada uhvatiti veliki zalogaj. To je ono sto je mene nekako najvise frustriralo”, objasnio je Vukovic.

Prema njegovim rijecima, Puselja zivi od danas do sjutra, kao sto zivi i vecina stanovnistva.

Predstava ,,Gospodska krv” je u scenografskom smislu, na kome je potpis Aleksandra Sase Vukotica, vise nego slikovita, i nanizane prsute iznad glava aktera na sceni su s jedne strane znak crnogorske gladi i nemogucnosti da se najedemo, a sa druge statusni simbol koji na kraju nista ne znaci.

Medunarodni festival glumca u Niksicu, u okviru koga su izvedene tri predstave iz Crne Gore i po jedna iz Hrvatske, Srbije i Bosne i Hercegovine, bice svecano zatvoren u Niksickom pozoristu dodjelom nagrada za najbolja glumacka ostvarenja i koncertom Muzicke skole ,,Dara Cokorilo”.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1371. umro je car Uros Nemanjic, sin cara Dusana i jedini nasljednik velikog srpskog carstva. Njegovom smrcu izumrla je loza Nemanjica. Prema predanju ubijen je mucki u lovu, kada se sagnuo nad vodom da se osvjezi. Srpska pravoslavna crkva je, na osnovu tog predanja, proglasila Urosa za mucenika i svetitelja.

1642 – Umro je francuski drzavnik, kardinal Arman Zan di Plesi Riselje, koji je kao ministar kralja Luja XIII vrsio stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moc francuske krune. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.

1679 – Umro je engleski filozof Tomas Hobs, predstavnik klasicnog engleskog empirizma. Ideje o covjeku kao slobodnom pojedincu i drzavi kao vjestackoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, iznio je u djelima “Levijatan”, “Osnovi prirodnog zakona i politike”, “O covjeku”, “O tijelu”, “O gradaninu”.

1795 – Roden je skotski idealisticki filozof, esejist i istoricar Tomas Karlajl, autor romansiranih istorijskih djela od kojih je najpoznatije “Francuska revolucija”. Kao filozof i kriticar drustva velicao je feudalne institucije proslosti i kritikovao progresivne dustvene snage svoga vremena. Njegova djela odlikuju se bogatstvom cinjenica, bujnom mastom, i dramaticnoscu izlaganja. Osnivac je cuvene Londonske biblioteke.

1910 – U okviru finansijskih reformi Crna Gora je donijela Zakon o drzavnom novcu. Na aversu zlatnog i srebrnog novca – perpera, u sredini je bio lik vladara Crne Gore s lovorovom grancicom ispod njega i unaokolo natpisom njegovog imena i dostojanstva, dok se na reversu nalazila kruna s porfirom kao i drzavni grb, a iznad krune u polukrugu ime drzave, te u donjem kraju oznaka vrijednosti novca, a ispod porfire vijenac od lovorovog i hrastovog lisca, s nazivom novca i godinom u kojoj je kovan. Svoj prvi novac Crna Gora je iskovala 1906. – perpere u zlatu, srebru, niklu i bronzi.

1912 – Na Cetinju su vodeni pregovori izmedu mirditskog prvaka Prenka Bib Dode i crnogorske strane o stvaranju autonomne oblasti naseljene Albancima- katolicima. Doda je u razgovorima trazio vojsku i novac da proglasi autonomiju katolickih oblasti Albanije, a potom je taj zahtjev smanjen na mirditsku knjazevinu pod crnogorskim protektoratom. Zbog nepovjerenja u mirditskog prvaka, a i zbog saveznickog dogovora sa Srbijom, po kojem su oblasti istocno od Drima srpska interesna sfera, kralj Nikola je zahtjev uputio srpskoj vladi.

1913 – Nakon ukaza kralja Nikole o osnivanju, u Niksicu je svecano otvorena niza cetvororazredna gimnazija. Pocela je rad u kuci Vuka Krivokapica, a redovna nastava za 100 ucenika izvodila se u dva odjeljenja. Prvi direktor niksicke Gimnazije bio je Mihailo Bukvic. Okupacijom Austrougarske, Gimnazija je prestala da radi, da bi ponovo nastavila u Kraljevini SHS 1919. i potom prerasla u Visu realnu gimnaziju, preselivsi se u dvorac kralja Nikole, kraj Saborne crkve.

1918 – Crnogorska vlada uputila je prvu protestnu notu Velikim silama, kojom se napadaju i osporavaju odluke Podgoricke skupstine, organizovane protivno crnogorskom Ustavu i zakonima. Note slicnog sadrzaja gotovo su svakodnevno upucivane saveznickim zemljama.

1945 – Umro je americki biolog i geneticar Tomas Hant Morgan, osnivac genetike, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1933. za otkrice funkcije hromozoma u prenosenju nasljednih svojstava. Izradio je prve mape polozaja gena u hromozomima i smatra se glavnim predstavnikom teorije nasljeda.

1975 – Umrla je Hana Arent, filozof i jedna od vodecih licnosti u oblasti politicke teorije u 20. vijeku. Studirala je filozofiju na Univerzitetu u Marburgu s Martinom Hajdegerom i Hansom Jonasom. Nakon Njemacke zivjela je i radila u Parizu, a potom u Sjedinjenim Americkim Drzavama. Bila je prva zena profesor na americkom Univerzitetu. Njeni pojmovi “banalnost zla” i “radikalnost zla” odredili su smjer teorijskog istrazivanja modernog totalitarizma. Poznata djela: “Porijeklo totalitarizma”, “Polozaj covjeka”, “Izmedu proslosti i buducnosti”, “Ajhman u Jerusalimu”, “Ljudi u mracnim vremenina”, “O nasilju”. Laureat je mnogih medunarodnih nagrada, medu kojima Lesingove nagrade 1959. i nagrade “Sigmund Frojd” 1967. U Drezdenu je 1993. osnovan “Hana Arent institut” za istrazivanje totalitarizma.

1976 – Umro je Edvard Bendzamin Britn, jedan od najznacajnijih engleskih kompozitora 20. vijeka. S lakocom i uz izvrsnu tehniku komponovao je pod uticajem razlicitih stilova uz posebnu naklonost prema staroj engleskoj umjetnickoj i narodnoj muzici. Cesto je komponovao na stihove poznatih pisaca kao sto su Sekspir i Rembo. S operskim pjevacem Piterom Pirsom osnovao je 1948. Aldeburski muzicki festival. Poznata djela: “Piter Grajms”, “Otmica Lukrecije”, “Ratni rekvijem”, “Proljecna simfonija”.

2003 – Umrla je, u 64. godini, popularna splitska glumica Zdravka Krstulovic, koju publika pamti po ulogama Ande u “Malom mistu” i Violete u “Velom mistu”- serijama snimljenim po istoimenim djelima splitskog hronicara i knjizevnika Miljenka Smoje.

2006 – Na 14. Samitu sefova diplomatija 56 zemalja clanica Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju ( OEBS), Crna Gora je prvi put ravnopravno ucestvovala.

2006 – U holandskom gradu Asenu urucena su priznanja za 500 vojnika iz nekadasnjeg holandskog sastava medunarodnih mirovnih snaga u Bosni i Hercegovini, medu kojima i oni koji su osiguravali zasticenu zonu Ujedinjenih Nacija u Srebrenici jula 1995, kada su srpske snage pocinile masovni zlocin nad Bosnjacima. Zbog dodjele priznanja holandskim vojnicima, ispred zgrade kasarne u Asenu i zgrade parlamenta Holandije u Hagu, odrzani su protesti na kojima su zene Srebrenice nosile 60 metara dug plakat s imenima 8.106 ubijenih Srebrenicana.

2008 – Crna Gora je nakon statusa posmatraca i zvanicno postala clanica Jadranske povelje, kao jedne od najvaznijih bezbjednosnih inicijativa koja djeluje pod patronatom SAD. Nakon sto je u Helsinkiju ministar vanjskih poslova Crne Gore Milan Rocen potpisao prilog Ugovoru o Jadranskoj povelji, Crna Gora se obavezala na postovanje principa Povelje i na posvecenost regionalnoj saradnji u cilju brzeg pristupanja NATO-u.

2011 – Opozicioni blok lijevog centra ,,Kukuriku koalicija” ubjedljivo je na hrvatskim parlamentarnim izborima porazio vladajuci HDZ koji je na vlasti bio osam godina i dominirao hrvatskom politikom od osamostaljenja drzave 1991. Istoga dana i vladajuca partija ruskog premijera Vladimira Putina, Jedinstvena Rusija, pretrpjela je ozbiljan udarac na izborima, i da bi u parlamentu, odnosno Dumi, imala vlast morala je da ude u koalciju s drugim politickim partijama.

2012 – U Skupstini Crne Gore izabrana je 40. crnogorska Vlada s cetiri potpredsjednika i cetrnaest ministara. Za predsjednika Vlade sedmi put je izabran lider Demokratske partije socijalista Milo Dukanovic. Izbor na tu funkciju premijeru Dukanovicu cestitali su njemacka kancelarka Angela Merkel, premijer Slovacke Robert Fico i prdsjednik Drzavnog savjeta NR Kine Ven Diabao.

2012 – Zalbeno vijece Haskog tribunala potvrdilo je prvostepenu dozivotnu kaznu zatvora bosanskom Srbinu Milanu Lukicu, osudenom za spaljivanje najmanje 119 muslimanskih civila, vecinom zena, djece i staraca u Visegradu 1992, kao i za ubistvo jos dvanaest muskaraca na obali Drine, jedne zene u Visegradu, i mucenje nesrpskih zatvorenika u logoru Uzamnica. Izricuci prvostepenu presudu u julu 2009. predsjedavajuci sudija Patrik Robinson je spaljivanje zivih muslimanskih civila, u kojem je Lukic igrao kljucnu ulogu, nazvao “najgorim djelom protiv covjecanstva” na kraju 20. vijeka. Lukic je uhapsen u avgustu 2005. u Argentini i jedan je od cetvorice optuzenih koji su osudeni na dozivotnu kaznu zatvora u Medunarodnom sudu u Hagu, koji je procesuirao 161 osobu koja je ucestvovala u ratovima 1990-ih na prostoru bivse Jugoslavije. Okruzni sud u Beogradu osudio je Lukica u odsustvu na 20 godina zatvora zbog otmice i ubistva Muslimana iz pribojskog sela Sjeverin 1992.

2012 – Slovenacka policija uhapsila je 141 osobu nakon sukoba s demonstrantima koji su protestovali protiv mjera stednje i korupcije. Protesti u Sloveniji ocijenjeni su kao najnasilniji u toj zemlji od raspada SFRJ.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1791 – Izasao je prvi broj britanskog “Observera”, najstarijeg nedjeljnog lista u svijetu.

1895 – Na Cetinju je potpisana trgovinska konvencija izmedu Crne Gore i Srbije kojom je predvideno da se proizvodi ili preradevine iz Srbije u Crnoj Gori i obratno mogu prodavati po principima najvise povlascene drzave.

2007 – Evropska unija parafirala je Sporazum o stabilizaciji i pridruzivanju s Bosnom i Hercegovinom.

2008 – Crnogorska Vlada usvojila je Predlog zakona o javnim Radio-difuznim servisima kojim je predvideno da se Radio Televizija Crne Gore finansira iz tekuceg drzavnog budzeta sa 1,2 odsto na godisnjem nivou.

NAKON 40 GODINA

Autoru cuvenog romana “Nepodnosljiva lakoca postojanja” Milanu Kunderi, vraceno je drzavljanstvo njegove domovine koje mu je oduzeto prije 40 godina.

Ceski ambasador u Francuskoj Petr Dulak izjavio je za cesku javnu televiziju da je predao Kunderi uvjerenje o drzavljanstvu prosle sedmice u njegovom pariskom stanu.

To je rezultat Kunderinog sastanka s ceskim premijerom Andrejom Babisom u Parizu prosle godine.

Kundera je napustio komunisticku Cehoslovacku i zivi u Francuskoj od 1975., gdje je objavio svoja najslavnija djela medu kojima su “Knjiga smijeha i zaborava”, “Umjetnost pisanja” i “Besmrtnost”. Njegova posljednja djela, pisana na francuskom jeziku, nisu prevedena na ceski.

Devedesetogodisnji Kundera prakticno zivi u izolaciji, putujuci iskljucivo inkognito u svoju domovinu i nikada se ne obracajuci novinarima, prenosi Associated Press.

PODGORICA FILM FESTIVAL

Ministar kulture Aleksandar Bogdanovic kazao je kako kinematografija ima posebnu paznju kada su u pitanju festivalske smotre u nasoj drzavi.

Cetvrto izdanje Podgorica film festivala otvoreno je veceras u Crnogorskom narodnom pozoristu (CNP).

Smotra koju, u saradnji sa Crnogorskom kinotekom, a uz podrsku Ministarstva kulture, organizuje NVU “Podgorica film festival” ove ce godine trajati do osmog decembra i za to vrijeme bice ukupno prikazano 27 ostvarenja.

Tokom otvaranja festivala, prisutne je pozdravio ministar kulture Aleksandar Bogdanovic, koji je kazao kako kinematografija ima posebnu paznju kada su u pitanju festivalske smotre u nasoj drzavi.

“Ovogodisnje izdanje festivala jos jednom ce nam ukazati na svu raskos i jedinstvenost razlicitih autorskih teznji i poetika, ali i skrenuti paznju na kinematografije koje funkcionisu sa skromnijom finansijskom i infrastrukturalnom logistikom. Posebno nas raduje sto i crnogorska kinematografija, sa filmom ‘Dohvati nebo’, ima dostojnog predstavnika za ovako promisljenu selekciju. Treba istaci da je ‘Podgorica film festival’, svojim internacionalnim karakterom, za ove cetiri godine prepoznat kao manifestacija koja podstice medunarodnu kulturnu saradnju, postavsi mjesto za umrezavanje i razmjenu iskustava filmskih profesionalaca”, naglasio je on.

Tokom otvaranja, direktor Crnogorske kinoteke Andro Martinovic urucio je i nagradu te ustanove “Kino-oko”, ciji je ovogodisnji dobitnik cileansko-danski direktor fotografije Manuel Alberto Klaro, koji je ujedno i specijalan gost cetvrtog Podgorica film festivala.

Izuzev 27 filmova koji ce tokom trajanja festivala biti prikazani u Crnogorskom narodnom pozoristu, bice upriliceni i brojni prateci programi.

TAKMICARSKI PROGRAM

Takmicarski program Medunarodnog festivala glumca u Niksicu zatvorice veceras predstava Gospodska krv, tekstopisca Marka Kavaje, rezisera Slobodana Marunovica, u produkciji Niksickog pozorista.

U okviru zvanicnog, takmicarskog programa prethodnih dana izvedeno je pet predstava, a pretposlednje vece obiljezila je “Ay Carmela”, Sarajevskog ratnog teatra (SARTR), nastala po tekstu Jose Sanchis Sinissterra, a u rediteljskoj postavci Roberta Raponje.

Predstava Ay, Carmela, ubiljezila je 20 godina trajanja na scenama regiona i Evrope, a ta ziva, snazna prica, kazuje o pokusaju osvajanja slobode, o prkosu, ali i poziva da se ostane svoj, jer “uvijek imamo mogucnost izbora”.

Moderator okruglog stola, Vanja Kovacevic ocijenio je da predstava Ay, Carmela jasno pokazuje da je, iako izrasta iz zivota, umjetnost nerijetko snaznija od njega i uvijek mocnija, sto su mocnim igranjem posvjedocili i njeni protagonisti na sceni Niksickog pozorista.

Predstava je premijerno izvedena u Teatru Principaus u Saragosi 1987. godine, vrlo brzo je postala svjetski hit, a 12 godina kasnije na scenu su je postavili protagonisti SARTR-a, Dragan Jovicic i Selma Alispahic dok, kako je podsjetio Kovacevic, rane jos nijesu bile zalijecene, od svega loseg sto je rat donio u Bosni i Hercegovini.

“Glavno pitanje predstave je sta dobijamo ili gubimo cutanjem i da li smo ucesnici zlocina koji nam se desava pred ocima koji precutkujemo”, ukazao je Kovacevic.

Glumica Selma Alispahic ili Karmela, koja je u predstavi pokusala da se usprotivi zlocinu i nije pristala na cutanje i po cijenu vlastitog zivota, kazala je da je, bez obzira koliko je srecna zbog dugog pozorisnog zivota tog komada, nesrecna sto iz godine u godinu aktuelnost te price ne prestaje, iako su povod za njen nastanak davni dogadaji, spanski gradanski rat i znacajna vremenska distanca.

“Mi jos uvijek zivimo u latentnim fasizmima i ta borba protiv fasizma nije stala”, rekla je Alispahic i dodala da tu predstavu ne treba stavljati ni u kakvu geografsku, niti bilo koju drugu odrednicu.

To je predstava, kako je ukazala Alispahic, o snazi individualnog gesta, jer je sve na odluci svakog covjeka, a ne kolektivizama koje prezire i u njih ne vjeruje.

“Prezirem kolektivno i u dobru, i u zlu, jer ne moze se pravdati krenuli su, sve je individualni cin, i za ideju, krivicu. Ima i onih koji nisu krenuli, mozda po cijenu sopstvenog zivota, ali nisu krenuli da unistavaju drugi zivot”, rekla je Alispahic.

Glumica vjeruje, kako je kazala, da je svaki covjek odluco da cini u zivotu dobro ili zlo, bez obzira na okolnosti, istorijska desavanja, jer ima i onih koji su bili prisiljeni, pa su rekli – ne.

“Mislim da je jako vazno da smo obrazovani, da nam se ne pricaju price, da nas niko ne moze lagati nizasta, jer neobrazovanje stvara ignoraciju, a ona mrznju, koja stvara razne strahove, pa se taj strah generacijski prenosi sa koljena na koljeno”, rekla je Alispahic i dodala da ni sa kakvim takvim “koljenom” nema veze, niti zeli da ima.

Glumica je ukazala da je najvaznije sto se publika, koja prati njihovu predstvu, stalno obnavlja i sto puno mladih dolazi da ih gleda, sto joj daje “nadu, snagu i vjeru da teatar jos ima snagu u poplavi i medijskom okruzenju neukusa i uzasa”.

I glumac Dragan Jovicic i njen partner na sceni Paulino, ukazao je da je ta predstava krik i zapitao “zar su majke, zene radale tu celjad da se ubijaju, da zla cine jedni drugima”.

Jovicic je, govoreci o svom Paulinu objasnio, da on igrajuci, iako i za fasiste, pokusava nekako spasiti zivot.

“U svijetu je posijano i dobro i zlo sjeme. Za zlo je dovoljno samo da se nadubri nekim nacionalizmom, pa da bukne i da cinimo zlo jedni drugima”, upozorio je Jovicic.

Glumac je naveo da je cijelo vrijeme rata bio u Sarajevu i da nakon tog iskustva misli da je covjek greska evolucije.

“Kroz predstavu i dan danas mislim da lijecimo svoje te posttraume i pokusavamo da se odupremo”, povjerio se Jovicic.

Glumac Jasenko Pasic, treci akter koji je u predstavu, kako je rekao, uskocio prije 11 godina, upisao je Akademiju upravo zbog “Ay, Carmele”, koju je gledao 20 puta.

Gustavet, koga igra bez rijeci na sceni, je njihova susta suprotnost, jer se prilagodava svemu sto dode, moze da trpi.

“Nazalost mi smo Balkanci takvi, trpimo, dozvoljavamo, i stalno nam se dogada iznova da trpimo neke stvari, da se ne bunimo. Meni je ova Carmela, kad god je igramo, kao neka pobuna i svaki put imam potrebu da na njenom kraju, na poklonu publici, kao krenem u neku revoluciju”, rekao je Pasic.

Govoreci o iskustvima tokom igranja predstave, Pasic je predocio da im se desavalo da,kada na kraju salutira sa fasistickim pozdravom, podignutom rukom, neko iz publike ustane i pozdravi na isti nacin, i to u sred Sarajeva.

“Okruzeni smo tim, kako kaze Carmela da su oko nas fasisti, nekad vise, nekad manje, a sada najvise od kad ja pamtim i potpuno su razotkriveni, uopse se ne sakrivaju i na nama je da se borimo ako mozemo ikako, nadam se da mozemo”, rekao je Pasic i dodao da su korijen svega toga neznanje i neobrazovanost.

Dramaturgiju predstave potpisuje Dubravka Zrncic Kulenovic, scenografiju Vedran Hrustanovic, kostimgrafiju Lejla Hodzic, a autor muzike je Dusko Segvic.

Medunarodni festival glumca zavrsava se sjutra vece u Niksickom pozoristu dodjelom nagrada i svecanim koncertom u cast nagradenih Muzicke skole “Dara Cokorilo”.